Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατανέμουν πλέον τον εθνικό πλούτο πιο άνισα από χώρες του Τρίτου Κόσμου
| Στο παγκάκι του πάρκου της Ουάσιγκτον βρήκε προσωρινό καταφύγιο ο άστεγος της φωτογραφίας (RΕUΤΕRS/ΜΟLLΥ RΙLΕΥ) |
Του NICHOLAS D. KRISTOF
Για τα ρεπορτάζ μου επισκέπτομαι τακτικά κράτη-«μπανανίες», διαβόητα για τις ανισότητές τους. Σε ορισμένες από αυτές το πλουσιότερο 1% του πληθυσμού «καταβροχθίζει» το 20% από την εθνική «πίτα».
Ξέρετε κάτι; Πλέον δεν χρειάζεται να ταξιδέψετε σε μακρινές και επικίνδυνες χώρες για να παρατηρήσετε μια τέτοια αρπακτικότητα και ανισότητα. Τώρα την έχουμε και στην πατρίδα μας- και την επαύριον των εκλογών για το Κογκρέσο ίσως χειροτερέψει.
Στις μέρες μας το πλουσιότερο 1% των Αμερικανών παίρνει στο σπίτι σχεδόν το 24% του ΑΕΠ, έναντι 9% το 1976. Οπως σημείωσε ο Τίμοθι Νόα του περιοδικού «Slate», οι Ηνωμένες Πολιτείες αναμφίβολα πλέον κατανέμουν τον εθνικό πλούτο πιο άνισα ακόμη και από παραδοσιακές μπανανίες, όπως η Νικαράγουα, η Βενεζουέλα και η Γουιάνα.
Οι διευθύνοντες σύμβουλοι των μεγαλύτερων αμερικανικών εταιρειών το 1980 κέρδιζαν κατά μέσον όρο 42 φορές περισσότερα χρήματα από τον μέσο εργαζόμενο. Το 2001 κέρδιζαν 531 φορές περισσότερα. Ισως όμως το πιο συγκλονιστικό στατιστικό στοιχείο να είναι πως, από το 1980 ως το 2005, περισσότερα από τα τέσσερα πέμπτα της συνολικής αύξησης των εισοδημάτων των Αμερικανών πήγε στο πλουσιότερο 1% του πληθυσμού.
Αυτό είναι το φόντο για μια από τις πρώτες μεγάλες μετεκλογικές μάχες στην Ουάσιγκτον- τη μάχη για το πόσο θα πρέπει να επεκταθούν οι φοροαπαλλαγές της κυβέρνησης Μπους υπέρ του πιο εύπορου 2% των Αμερικανών. Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί συμφωνούν ήδη να επεκταθούν οι φοροαπαλλαγές στα πρώτα 250.000 δολάρια εισοδήματος, ακόμη και για τους δισεκατομμυριούχους. Οι Ρεπουμπλικανοί θα ήθελαν να αυξήσουν τις φοροαπαλλαγές και πέραν αυτού.
Αν περάσουν τα σχέδια του προέδρου Ομπάμα, το πλουσιότερο 0,1% των φορολογούμενων θα απολαύσει φοροαπαλλαγές 61.000 δολαρίων ο καθένας. Αν περάσουν τα σχέδια των Ρεπουμπλικανών, η μείωση φόρου για τους υπερ-πλούσιους θα φθάσει τις 370.000 δολάρια - χωρίς μάλιστα αυτό να εγγυάται κάποια σοβαρή τόνωση της οικονομίας.
Σε μια εποχή με ποσοστό ανεργίας 9,6%, δεν θα είχε περισσότερο νόημα να χρηματοδοτηθεί ένα πρόγραμμα δημιουργίας θέσεων εργασίας; Για παράδειγμα, τα χρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να αποφευχθούν οι απολύσεις δασκάλων και η υποβάθμιση της εκπαίδευσης στα αμερικανικά σχολεία. Παρομοίως, μια οφθαλμοφανής προτεραιότητα στη χειρότερη οικονομική ύφεση των τελευταίων 70 χρόνων θα έπρεπε να είναι η επέκταση των επιδομάτων ανεργίας, μερικά από τα οποία θα περικοπούν σύντομα αν το Κογκρέσο δεν ψηφίσει για την ανανέωσή τους.
Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια επιλογή. Οικονομική μας προτεραιότητα αποτελούν οι άνεργοι ή μήπως οι πολυεκατομμυριούχοι;
Και αν οι Ρεπουμπλικανοί ανησυχούν για τα μακροπρόθεσμα ελλείμματα στον προϋπολογισμό, γιατί επιμένουν σε δύο βήματα- την παροχή φορομειώσεων στους πλέον εύπορους και την ανάκληση της μεταρρύθμισης του συστήματος υγείας- που ανεξάρτητοι οικονομολόγοι λένε ότι θα επιβαρύνουν τα ελλείμματα με περισσότερα από 800 δισ. δολάρια επιπλέον σε μία δεκαετία; Τι άλλα προγράμματα θα έκοβαν για να αναπληρώσουν χαμένα έσοδα 800 δισ. δολαρίων;
Στο παρελθόν πολλοί από εμάς αποδεχθήκαμε σιωπηρώς ποσοστά ανισότητας ενοχλητικά υψηλά, επειδή διαβλέπαμε μια αντιστάθμιση μεταξύ ισότητας και οικονομικής ανάπτυξης. Υπάρχουν όμως αποδείξεις ότι τα σημερινά δυσθεώρητα επίπεδα ανισότητας όχι μόνο δεν επιταχύνουν αλλά και αναστέλλουν την ανάπτυξη. Η «λίγη» ανισότητα λειτουργεί σαν λιπαντικό για την ανάπτυξη: η υπερβολική ανισότητα την παγώνει.
Οι οικονομολόγοι Ρόμπερτ Φρανκ του Πανεπιστημίου Κορνέλ, Ανταμ Σεθ Λιβάιν του Πανεπιστημίου Βάντερμπιλτ και Εγκε Ντίικ του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου έγραψαν πρόσφατα μια μελέτη όπου υποστηρίζουν ότι η ανισότητα οδηγεί σε ακόμη βαθύτερη χρηματοπιστωτική κρίση. Εξέτασαν απογραφικά στοιχεία 50 Πολιτειών και των 100 πολυπληθέστερων κομητειών της Αμερικής και βρήκαν ότι στις περιοχές όπου αυξήθηκε περισσότερο η ανισότητα σημειώθηκε η μεγαλύτερη αύξηση στις χρεοκοπίες επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Ιδού η εξήγησή τους: όταν αυξάνεται η ανισότητα, οι πλουσιότεροι έχουν μεγαλύτερα κέρδη και αγοράζουν ακόμη πιο μεγάλες επαύλεις και πιο πολυτελή αυτοκίνητα. Οσοι βρίσκονται πιο κάτω στην εισοδηματική κλίμακα, προσπαθούν να συμβαδίσουν με τους πλούσιουςκαι καταλήγουν να εξαντλήσουν τις αποταμιεύσεις τους ή να αυξάνουν τα χρέη τους, καθιστώντας έτσι πιθανότερη μια χρηματοπιστωτική κρίση.
Επίσης, η αύξηση της ανισότητας οδήγησε σε περισσότερα διαζύγια, γεγονός που πιθανότατα αποτελεί παρενέργεια της χρηματοπιστωτικής αναταραχής. Ισως να είμαι υπερβολικά συναισθηματικός, αλλά αυτό αποτελεί υπενθύμιση ότι η ανισότητα δεν αποτελεί απλώς οικονομικό ζήτημα, αλλά ζήτημα ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ευτυχίας.
Ολοένα περισσότερα στοιχεία υποδεικνύουν ότι, όταν χάνει κανείς τη δουλειά ή το σπίτι του, καταρρακώνεται η αυτοεκτίμησή του. Η ανισότητα αφήνει τα άτομα που ανήκουν στις κατώτερες τάξεις να νιώθουν σαν ινδικά χοιρίδια, που αναγκάζονται να τρέχουν σε έναν τροχό που γυρίζει ολοένα πιο γρήγορα, χωρίς ελπίδα διαφυγής. Η οικονομική πόλωση διαλύει επίσης την αίσθηση εθνικής ενότητας και κοινού σκοπού, υποθάλποντας και την πολιτική πόλωση.
Συνεπώς, σε αυτό το μετεκλογικό σκηνικό, ας μην επιδεινώσουμε ακόμη περισσότερο το υπάρχον χάσμα μεταξύ των διαφόρων εισοδηματικών τάξεων, που ήδη θα έκανε περήφανο έναν λατινοαμερικάνο δικτάτορα. Κατά τη γνώμη μου, έχουμε φθάσει σε επίπεδο μπανανίας, όπου η ανισότητα έχει γίνει, εκτός από οικονομικά ανθυγιεινή, και ηθικά απεχθής.
ΤΟ ΒΗΜΑ
Ξέρετε κάτι; Πλέον δεν χρειάζεται να ταξιδέψετε σε μακρινές και επικίνδυνες χώρες για να παρατηρήσετε μια τέτοια αρπακτικότητα και ανισότητα. Τώρα την έχουμε και στην πατρίδα μας- και την επαύριον των εκλογών για το Κογκρέσο ίσως χειροτερέψει.
Στις μέρες μας το πλουσιότερο 1% των Αμερικανών παίρνει στο σπίτι σχεδόν το 24% του ΑΕΠ, έναντι 9% το 1976. Οπως σημείωσε ο Τίμοθι Νόα του περιοδικού «Slate», οι Ηνωμένες Πολιτείες αναμφίβολα πλέον κατανέμουν τον εθνικό πλούτο πιο άνισα ακόμη και από παραδοσιακές μπανανίες, όπως η Νικαράγουα, η Βενεζουέλα και η Γουιάνα.
Οι διευθύνοντες σύμβουλοι των μεγαλύτερων αμερικανικών εταιρειών το 1980 κέρδιζαν κατά μέσον όρο 42 φορές περισσότερα χρήματα από τον μέσο εργαζόμενο. Το 2001 κέρδιζαν 531 φορές περισσότερα. Ισως όμως το πιο συγκλονιστικό στατιστικό στοιχείο να είναι πως, από το 1980 ως το 2005, περισσότερα από τα τέσσερα πέμπτα της συνολικής αύξησης των εισοδημάτων των Αμερικανών πήγε στο πλουσιότερο 1% του πληθυσμού.
Αυτό είναι το φόντο για μια από τις πρώτες μεγάλες μετεκλογικές μάχες στην Ουάσιγκτον- τη μάχη για το πόσο θα πρέπει να επεκταθούν οι φοροαπαλλαγές της κυβέρνησης Μπους υπέρ του πιο εύπορου 2% των Αμερικανών. Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί συμφωνούν ήδη να επεκταθούν οι φοροαπαλλαγές στα πρώτα 250.000 δολάρια εισοδήματος, ακόμη και για τους δισεκατομμυριούχους. Οι Ρεπουμπλικανοί θα ήθελαν να αυξήσουν τις φοροαπαλλαγές και πέραν αυτού.
Αν περάσουν τα σχέδια του προέδρου Ομπάμα, το πλουσιότερο 0,1% των φορολογούμενων θα απολαύσει φοροαπαλλαγές 61.000 δολαρίων ο καθένας. Αν περάσουν τα σχέδια των Ρεπουμπλικανών, η μείωση φόρου για τους υπερ-πλούσιους θα φθάσει τις 370.000 δολάρια - χωρίς μάλιστα αυτό να εγγυάται κάποια σοβαρή τόνωση της οικονομίας.
Σε μια εποχή με ποσοστό ανεργίας 9,6%, δεν θα είχε περισσότερο νόημα να χρηματοδοτηθεί ένα πρόγραμμα δημιουργίας θέσεων εργασίας; Για παράδειγμα, τα χρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να αποφευχθούν οι απολύσεις δασκάλων και η υποβάθμιση της εκπαίδευσης στα αμερικανικά σχολεία. Παρομοίως, μια οφθαλμοφανής προτεραιότητα στη χειρότερη οικονομική ύφεση των τελευταίων 70 χρόνων θα έπρεπε να είναι η επέκταση των επιδομάτων ανεργίας, μερικά από τα οποία θα περικοπούν σύντομα αν το Κογκρέσο δεν ψηφίσει για την ανανέωσή τους.
Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια επιλογή. Οικονομική μας προτεραιότητα αποτελούν οι άνεργοι ή μήπως οι πολυεκατομμυριούχοι;
Και αν οι Ρεπουμπλικανοί ανησυχούν για τα μακροπρόθεσμα ελλείμματα στον προϋπολογισμό, γιατί επιμένουν σε δύο βήματα- την παροχή φορομειώσεων στους πλέον εύπορους και την ανάκληση της μεταρρύθμισης του συστήματος υγείας- που ανεξάρτητοι οικονομολόγοι λένε ότι θα επιβαρύνουν τα ελλείμματα με περισσότερα από 800 δισ. δολάρια επιπλέον σε μία δεκαετία; Τι άλλα προγράμματα θα έκοβαν για να αναπληρώσουν χαμένα έσοδα 800 δισ. δολαρίων;
Στο παρελθόν πολλοί από εμάς αποδεχθήκαμε σιωπηρώς ποσοστά ανισότητας ενοχλητικά υψηλά, επειδή διαβλέπαμε μια αντιστάθμιση μεταξύ ισότητας και οικονομικής ανάπτυξης. Υπάρχουν όμως αποδείξεις ότι τα σημερινά δυσθεώρητα επίπεδα ανισότητας όχι μόνο δεν επιταχύνουν αλλά και αναστέλλουν την ανάπτυξη. Η «λίγη» ανισότητα λειτουργεί σαν λιπαντικό για την ανάπτυξη: η υπερβολική ανισότητα την παγώνει.
Οι οικονομολόγοι Ρόμπερτ Φρανκ του Πανεπιστημίου Κορνέλ, Ανταμ Σεθ Λιβάιν του Πανεπιστημίου Βάντερμπιλτ και Εγκε Ντίικ του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου έγραψαν πρόσφατα μια μελέτη όπου υποστηρίζουν ότι η ανισότητα οδηγεί σε ακόμη βαθύτερη χρηματοπιστωτική κρίση. Εξέτασαν απογραφικά στοιχεία 50 Πολιτειών και των 100 πολυπληθέστερων κομητειών της Αμερικής και βρήκαν ότι στις περιοχές όπου αυξήθηκε περισσότερο η ανισότητα σημειώθηκε η μεγαλύτερη αύξηση στις χρεοκοπίες επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Ιδού η εξήγησή τους: όταν αυξάνεται η ανισότητα, οι πλουσιότεροι έχουν μεγαλύτερα κέρδη και αγοράζουν ακόμη πιο μεγάλες επαύλεις και πιο πολυτελή αυτοκίνητα. Οσοι βρίσκονται πιο κάτω στην εισοδηματική κλίμακα, προσπαθούν να συμβαδίσουν με τους πλούσιουςκαι καταλήγουν να εξαντλήσουν τις αποταμιεύσεις τους ή να αυξάνουν τα χρέη τους, καθιστώντας έτσι πιθανότερη μια χρηματοπιστωτική κρίση.
Επίσης, η αύξηση της ανισότητας οδήγησε σε περισσότερα διαζύγια, γεγονός που πιθανότατα αποτελεί παρενέργεια της χρηματοπιστωτικής αναταραχής. Ισως να είμαι υπερβολικά συναισθηματικός, αλλά αυτό αποτελεί υπενθύμιση ότι η ανισότητα δεν αποτελεί απλώς οικονομικό ζήτημα, αλλά ζήτημα ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ευτυχίας.
Ολοένα περισσότερα στοιχεία υποδεικνύουν ότι, όταν χάνει κανείς τη δουλειά ή το σπίτι του, καταρρακώνεται η αυτοεκτίμησή του. Η ανισότητα αφήνει τα άτομα που ανήκουν στις κατώτερες τάξεις να νιώθουν σαν ινδικά χοιρίδια, που αναγκάζονται να τρέχουν σε έναν τροχό που γυρίζει ολοένα πιο γρήγορα, χωρίς ελπίδα διαφυγής. Η οικονομική πόλωση διαλύει επίσης την αίσθηση εθνικής ενότητας και κοινού σκοπού, υποθάλποντας και την πολιτική πόλωση.
Συνεπώς, σε αυτό το μετεκλογικό σκηνικό, ας μην επιδεινώσουμε ακόμη περισσότερο το υπάρχον χάσμα μεταξύ των διαφόρων εισοδηματικών τάξεων, που ήδη θα έκανε περήφανο έναν λατινοαμερικάνο δικτάτορα. Κατά τη γνώμη μου, έχουμε φθάσει σε επίπεδο μπανανίας, όπου η ανισότητα έχει γίνει, εκτός από οικονομικά ανθυγιεινή, και ηθικά απεχθής.
ΤΟ ΒΗΜΑ
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.