Του Paul Krugman
Την περασμένη Τετάρτη ο Ντέιβιντ Αξελροντ, ο κορυφαίος πολιτικός σύμβουλος του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, φάνηκε να υπονοεί ότι ο Λευκός Οίκος ήταν έτοιμος να υποκύψει στις πιέσεις των Ρεπουμπλικανών να επεκταθούν οι φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους και για τη μεσαία τάξη.«Πρέπει να αντιμετωπίζουμε τον κόσμο όπως τον βρίσκουμε» δήλωσε.
Ο Λευκός Οίκος προσπάθησε να ανασκευάσει τα λεγόμενα του Αξελροντ. Επρόκειτο όμως για πολλαπλώς αποκαλυπτική δήλωση.
Το προφανές στοιχείο είναι η αντίθεση μεταξύ της συμπεριφοράς «δαρμένου σκύλου» της σημερινής κυβέρνησης και της υψιπετούς ρητορικής του Ομπάμα ως υποψηφίου προέδρου. Η ειρωνεία είναι όμως βαθύτερη: ο κύριος λόγος που ο Ομπάμα βρίσκεται σήμερα σε αυτή την κατάσταση είναι ότι πριν από δύο χρόνια δεν ήταν, στην πραγματικότητα, προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει τον κόσμο όπως θα τον έβρισκε. Και φαίνεται ότι ακόμη δεν είναι.
Οι ρίζες της σημερινής δυστυχίας των Δημοκρατικών ξεκινούν από τον τρόπο με τον οποίο διεξήγαγε ο Ομπάμα την προεκλογική εκστρατεία του. Ξανά και ξανά, όριζε το πρόβλημα της Αμερικής ως ζήτημα διαδικασίας και όχι ουσίας- το πρόβλημά μας δεν ήταν ότι μας κυβερνούσαν άτομα με λάθος ιδέες, αλλά ότι οι κομματικοί διαχωρισμοί και οι συνήθεις πολιτικές διαδικασίες απέτρεπαν άνδρες και γυναίκες με καλές προθέσεις να συγκεντρωθούν για να λύσουν τα προβλήματά μας. Και υποσχέθηκε να υπερβεί αυτούς τους κομματικούς διαχωρισμούς.
Μπορεί αυτή η υπόσχεση υπέρβασης να αποτελούσε καλή προεκλογική πολιτική, αν και ακόμη και αυτό είναι αμφισβητήσιμο: ο κόσμος ξεχνάει πόσο κοντά ήταν οι δύο προεδρικοί μονομάχοι στις αρχές του Σεπτεμβρίου 2008 και πόσο ανήσυχοι ήταν οι Δημοκρατικοί ώσπου να τους πάρουν το ξεκάθαρο προβάδισμα χάρη στη Σάρα Πέιλιν και στη Lehman Βrothers. Ωστόσο το πραγματικό ερώτημα είναι αν ο Ομπάμα θα μπορούσε να έχει αλλάξει τακτική όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με την κομματική καταιγίδα, που όλοι όσοι είχαν ζήσει τη δεκαετία του 1990 γνώριζαν από πριν ότι θα ξεσπάσει. Μπορούσε να ενθαρρύνει τους πολίτες, αλλά μπορούσε και να πολεμήσει;
Μέχρι στιγμής η απάντηση είναι «όχι».
Αυτό που πρωτίστως έπρεπε να κάνει ο Ομπάμα ήταν να πολεμήσει για ένα οικονομικό σχέδιο εξίσου μεγάλης κλίμακας με την ίδια την κρίση. Αντιθέτως, διαπραγματεύθηκε με τον εαυτό του προτού ακόμη φθάσει στο σημείο να διαπραγματευθεί με το Κογκρέσο, προτείνοντας ένα σχέδιο που ήταν ξεκάθαρα ανεπαρκές- και έπειτα επέτρεψε αδιαμαρτύρητα την περαιτέρω σμίκρυνση αυτού του σχεδίου. Η αποτυχία του να δράσει αποφασιστικά όσον αφορά το ζήτημα της οικονομίας ευθύνεται περισσότερο από καθετί για τη βαριά ήττα των Δημοκρατικών στις εκλογές για το Κογκρέσο.
Παρ΄ όλα αυτά, ακόμη και με δεδομένα τα δεινά της οικονομίας, οι προσπάθειες της κυβέρνησης να περιορίσει την πολιτική ζημιά ήταν απίστευτα αδύναμες. Δεν υπήρξαν πειστικά συνθήματα, ούτε ξεκάθαρες αρχές. Τα κυβερνητικά πολιτικά μηνύματα δεν ήταν τόσο ατελέσφορα όσο αόρατα. Πόσοι ψηφοφόροι ήταν σε θέση να παρακολουθήσουν τα συνεχώς μεταλλασσόμενα μηνύματα της κυβέρνησης;
Η κατάσταση δεν βελτιώθηκε μετά τις ενδιάμεσες εκλογές. Ας δούμε τις πρόσφατες δηλώσεις του Ομπάμα για δύο ζητήματα.
Στην αναμενόμενα αντιπαραγωγική Σύνοδο του G20 στη Νότια Κορέα, ο αμερικανός πρόεδρος αντιμετώπισε πιέσεις από την Κίνα και τη Γερμανία να σταματήσει η αμερικανική Κεντρική Τράπεζα την πολιτική της «ποσοτικής χαλάρωσης» - η οποία αποτελεί ένα από τα ελάχιστα διαθέσιμα μέσα προώθησης της αμερικανικής ανάκαμψης. Αυτό που θα έπρεπε να έχει πει ο Ομπάμα είναι ότι κράτη με τεράστια εμπορικά πλεονάσματα, και ιδίως η παγκόσμια πρωταθλήτρια νομισματικής χειραγώγησης, η Κίνα, δεν έχουν καμία δουλειά να λένε στην Αμερική ότι δεν μπορεί να δράσει για να βοηθήσει την οικονομία της. «Απ΄ ό,τι μπορώ να δω, αυτή η απόφαση δεν ήταν σχεδιασμένη ώστε να έχει αντίκτυπο στο δολάριο» είπε στην πραγματικότητα ο Ομπάμα. Αυτά είναι μαχητικά λόγια!
Επειτα υπάρχει το ζήτημα των φοροαπαλλαγών. Ο Ομπάμα θα μπορούσε και θα έπρεπε να σφυροκοπά τους Ρεπουμπλικανούς επειδή προσπάθησαν να κρατήσουν τη μεσαία τάξη όμηρο για να εξασφαλίσουν φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους. Θα μπορούσε να υποδεικνύει ότι η μονιμοποίηση των φοροαπαλλαγών για τους πλούσιους που εισήγαγε η κυβέρνηση Μπους θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στον προϋπολογισμό- τα επόμενα 75 χρόνια θα κοστίσει όσο ολόκληρο το έλλειμμα για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Παρ΄ όλα αυτά ο Ομπάμα διαπραγματεύεται και πάλι με τον εαυτό του, πολύ προτού καθήσει στο τραπέζι με τους Ρεπουμπλικανούς. Το θέμα είναι ότι ο Ομπάμα συνεχίζει να διαθέτει τεράστια ισχύ, εφόσον επιλέξει να τη χρησιμοποιήσει. Εντός των ΗΠΑ, μπορεί να ασκήσει βέτο, έχει τον έλεγχο της Γερουσίας και το βήμα για να γνωστοποιεί τις απόψεις του. Συνεχίζει επίσης να διαθέτει ουσιαστική εκτελεστική εξουσία για να εφαρμόσει μέτρα όπως η ανακούφιση των δανειοληπτών. Στο εξωτερικό, ηγείται πάντοτε της μεγαλύτερης οικονομικής δύναμης του κόσμου- και ένα ζήτημα στο οποίο θα λάμβανε σίγουρα την υποστήριξη και των δύο κομμάτων θα ήταν η λήψη σκληρότερης στάσης ενάντια στην Κίνα και σε άλλους κακούς διεθνείς παίκτες.
Τίποτε απ΄ όλα αυτά όμως δεν θα έχει σημασία αν ο αμερικανός πρόεδρος δεν βρει μέσα του τη θέληση να χρησιμοποιήσει τη δύναμή του, να πάρει πραγματικά θέση. Και τα σημάδια δεν είναι καλά.
Ο κ. Πολ Κρούγκμαν είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και το 2008 τιμήθηκε με το Βραβείο Νομπέλ για την Οικονομία.
Ο Λευκός Οίκος προσπάθησε να ανασκευάσει τα λεγόμενα του Αξελροντ. Επρόκειτο όμως για πολλαπλώς αποκαλυπτική δήλωση.
Το προφανές στοιχείο είναι η αντίθεση μεταξύ της συμπεριφοράς «δαρμένου σκύλου» της σημερινής κυβέρνησης και της υψιπετούς ρητορικής του Ομπάμα ως υποψηφίου προέδρου. Η ειρωνεία είναι όμως βαθύτερη: ο κύριος λόγος που ο Ομπάμα βρίσκεται σήμερα σε αυτή την κατάσταση είναι ότι πριν από δύο χρόνια δεν ήταν, στην πραγματικότητα, προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει τον κόσμο όπως θα τον έβρισκε. Και φαίνεται ότι ακόμη δεν είναι.
Οι ρίζες της σημερινής δυστυχίας των Δημοκρατικών ξεκινούν από τον τρόπο με τον οποίο διεξήγαγε ο Ομπάμα την προεκλογική εκστρατεία του. Ξανά και ξανά, όριζε το πρόβλημα της Αμερικής ως ζήτημα διαδικασίας και όχι ουσίας- το πρόβλημά μας δεν ήταν ότι μας κυβερνούσαν άτομα με λάθος ιδέες, αλλά ότι οι κομματικοί διαχωρισμοί και οι συνήθεις πολιτικές διαδικασίες απέτρεπαν άνδρες και γυναίκες με καλές προθέσεις να συγκεντρωθούν για να λύσουν τα προβλήματά μας. Και υποσχέθηκε να υπερβεί αυτούς τους κομματικούς διαχωρισμούς.
Μπορεί αυτή η υπόσχεση υπέρβασης να αποτελούσε καλή προεκλογική πολιτική, αν και ακόμη και αυτό είναι αμφισβητήσιμο: ο κόσμος ξεχνάει πόσο κοντά ήταν οι δύο προεδρικοί μονομάχοι στις αρχές του Σεπτεμβρίου 2008 και πόσο ανήσυχοι ήταν οι Δημοκρατικοί ώσπου να τους πάρουν το ξεκάθαρο προβάδισμα χάρη στη Σάρα Πέιλιν και στη Lehman Βrothers. Ωστόσο το πραγματικό ερώτημα είναι αν ο Ομπάμα θα μπορούσε να έχει αλλάξει τακτική όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με την κομματική καταιγίδα, που όλοι όσοι είχαν ζήσει τη δεκαετία του 1990 γνώριζαν από πριν ότι θα ξεσπάσει. Μπορούσε να ενθαρρύνει τους πολίτες, αλλά μπορούσε και να πολεμήσει;
Μέχρι στιγμής η απάντηση είναι «όχι».
Αυτό που πρωτίστως έπρεπε να κάνει ο Ομπάμα ήταν να πολεμήσει για ένα οικονομικό σχέδιο εξίσου μεγάλης κλίμακας με την ίδια την κρίση. Αντιθέτως, διαπραγματεύθηκε με τον εαυτό του προτού ακόμη φθάσει στο σημείο να διαπραγματευθεί με το Κογκρέσο, προτείνοντας ένα σχέδιο που ήταν ξεκάθαρα ανεπαρκές- και έπειτα επέτρεψε αδιαμαρτύρητα την περαιτέρω σμίκρυνση αυτού του σχεδίου. Η αποτυχία του να δράσει αποφασιστικά όσον αφορά το ζήτημα της οικονομίας ευθύνεται περισσότερο από καθετί για τη βαριά ήττα των Δημοκρατικών στις εκλογές για το Κογκρέσο.
Παρ΄ όλα αυτά, ακόμη και με δεδομένα τα δεινά της οικονομίας, οι προσπάθειες της κυβέρνησης να περιορίσει την πολιτική ζημιά ήταν απίστευτα αδύναμες. Δεν υπήρξαν πειστικά συνθήματα, ούτε ξεκάθαρες αρχές. Τα κυβερνητικά πολιτικά μηνύματα δεν ήταν τόσο ατελέσφορα όσο αόρατα. Πόσοι ψηφοφόροι ήταν σε θέση να παρακολουθήσουν τα συνεχώς μεταλλασσόμενα μηνύματα της κυβέρνησης;
Η κατάσταση δεν βελτιώθηκε μετά τις ενδιάμεσες εκλογές. Ας δούμε τις πρόσφατες δηλώσεις του Ομπάμα για δύο ζητήματα.
Στην αναμενόμενα αντιπαραγωγική Σύνοδο του G20 στη Νότια Κορέα, ο αμερικανός πρόεδρος αντιμετώπισε πιέσεις από την Κίνα και τη Γερμανία να σταματήσει η αμερικανική Κεντρική Τράπεζα την πολιτική της «ποσοτικής χαλάρωσης» - η οποία αποτελεί ένα από τα ελάχιστα διαθέσιμα μέσα προώθησης της αμερικανικής ανάκαμψης. Αυτό που θα έπρεπε να έχει πει ο Ομπάμα είναι ότι κράτη με τεράστια εμπορικά πλεονάσματα, και ιδίως η παγκόσμια πρωταθλήτρια νομισματικής χειραγώγησης, η Κίνα, δεν έχουν καμία δουλειά να λένε στην Αμερική ότι δεν μπορεί να δράσει για να βοηθήσει την οικονομία της. «Απ΄ ό,τι μπορώ να δω, αυτή η απόφαση δεν ήταν σχεδιασμένη ώστε να έχει αντίκτυπο στο δολάριο» είπε στην πραγματικότητα ο Ομπάμα. Αυτά είναι μαχητικά λόγια!
Επειτα υπάρχει το ζήτημα των φοροαπαλλαγών. Ο Ομπάμα θα μπορούσε και θα έπρεπε να σφυροκοπά τους Ρεπουμπλικανούς επειδή προσπάθησαν να κρατήσουν τη μεσαία τάξη όμηρο για να εξασφαλίσουν φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους. Θα μπορούσε να υποδεικνύει ότι η μονιμοποίηση των φοροαπαλλαγών για τους πλούσιους που εισήγαγε η κυβέρνηση Μπους θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στον προϋπολογισμό- τα επόμενα 75 χρόνια θα κοστίσει όσο ολόκληρο το έλλειμμα για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Παρ΄ όλα αυτά ο Ομπάμα διαπραγματεύεται και πάλι με τον εαυτό του, πολύ προτού καθήσει στο τραπέζι με τους Ρεπουμπλικανούς. Το θέμα είναι ότι ο Ομπάμα συνεχίζει να διαθέτει τεράστια ισχύ, εφόσον επιλέξει να τη χρησιμοποιήσει. Εντός των ΗΠΑ, μπορεί να ασκήσει βέτο, έχει τον έλεγχο της Γερουσίας και το βήμα για να γνωστοποιεί τις απόψεις του. Συνεχίζει επίσης να διαθέτει ουσιαστική εκτελεστική εξουσία για να εφαρμόσει μέτρα όπως η ανακούφιση των δανειοληπτών. Στο εξωτερικό, ηγείται πάντοτε της μεγαλύτερης οικονομικής δύναμης του κόσμου- και ένα ζήτημα στο οποίο θα λάμβανε σίγουρα την υποστήριξη και των δύο κομμάτων θα ήταν η λήψη σκληρότερης στάσης ενάντια στην Κίνα και σε άλλους κακούς διεθνείς παίκτες.
Τίποτε απ΄ όλα αυτά όμως δεν θα έχει σημασία αν ο αμερικανός πρόεδρος δεν βρει μέσα του τη θέληση να χρησιμοποιήσει τη δύναμή του, να πάρει πραγματικά θέση. Και τα σημάδια δεν είναι καλά.
Ο κ. Πολ Κρούγκμαν είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και το 2008 τιμήθηκε με το Βραβείο Νομπέλ για την Οικονομία.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.