Υποτελής Λαός

Γράφει για την "Παρέμβαση"
ο Γιώργος Γιούλος*

"…Δεν είναι «κυρίαρχος» λαός

Είναι ένας απόλυτα υπόδουλος λαός…"

Διαβάζοντας το άρθρο του Μήτσου Σακκά «Αϊ σιχτίρ κυρίαρχε λαέ» δεν μπόρεσα να ξεφύγω από τον πειρασμό να σκεφτώ ξανά – μόνος μου και στο σκοτάδι – για την έννοια του «λαού» αλλά και την δυνατότητά του να είναι κυρίαρχος.
Ο «λαός» για την ανάλυσή μας, είναι το σύνολο του πληθυσμού που ζει στα όρια ενός κράτους και σχετίζεται με αυτό στη βάση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.
Το ερώτημα λοιπόν είναι ποιος είναι αυτός που καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις σε αυτή τη σχέση; Ο «λαός» ή το κράτος;
 Στις μαζικές δημοκρατίες της εποχής μας είναι σαφές ότι δικαιώματα και υποχρεώσεις επιβάλλονται από το κράτος στο «λαό». Το κράτος δηλαδή, στην ουσία συγκροτεί το «λαό» στη βάση της εξουσίας που έχει συσσωρεύσει ιστορικά, κατά τη διαδικασία μετάβασης του από την «απολυταρχία» στην «κοινοβουλευτική δημοκρατία».
Αυτό συμβαίνει γιατί το κράτος – ακόμη και αν το δει κανείς ως άθροισμα όλων όσων συμμετέχουν στην εξουσία – διατηρεί την προσήλωσή του σε έναν σκοπό: τη μεγιστοποίηση της εξουσίας του άρα και της ισχύος του.
Από την άλλη, ο «λαός» σήμερα, είναι προφανές ότι δεν διαθέτει ένα κοινό σκοπό προς τον οποίο να κατευθύνεται και μέσω του οποίου να επιδιώκει αλλαγή του συσχετισμού της μοιρασιάς της εξουσίας, δηλαδή να διαμορφώνει δικαιώματα και υποχρεώσεις για το κράτος. 
Οι ιστορικές αναφορές σε δικαιώματα και ανεξαρτησίες που θα μπορούσε κανείς να αναφέρει για να αντικρούσει την πιο πάνω άποψη, στην πραγματικότητα  ισχυροποίησαν την κρατική εξουσία σε βάρος του λαού.
Η προστασία της ζωής και της ελευθερίας του ατόμου, η καθολική ψηφοφορία, τα γραπτά συντάγματα, η ισότητα απέναντι στο νόμο, η ανεξαρτησία των δικαστηρίων, η ελευθερία της έκφρασης και του τύπου, ο καθορισμός χρόνου εργασίας κλπ βελτίωσαν μόνο επιφανειακά την καθημερινότητα των ατόμων χωρίς να διαταράξουν στην καθημερινή πραγματικότητα τη σχέση εξουσίας μεταξύ κράτους και «λαού».
Δεν χρειάζεται και μεγάλος κόπος για να δείξει κανείς τι σημαίνει στην πράξη πχ:

• καθολική ψηφοφορία: μηδαμινότητα της ατομικής επίδρασης της ψήφου και παντελής αδυναμία διοργάνωσης ισότιμου δημόσιου διαλόγου του «λαού» στη βάση ακηδεμόνευτης ατζέντας. 
• Ισότητα απέναντι στο νόμο: απόλυτη ανισότητα η οποία συνδέεται με το εξουσιαστικό στάτους του καθενός. 
• Γραπτό σύνταγμα: τροποποίηση κατά το δοκούν από την πολιτική εξουσία και το κράτος. Καθορισμός χρόνου εργασίας: Εξουσιαστικές απαιτήσεις υπερεργασίας και υποταγής από τους εργοδότες. Και ο κατάλογος συνεχίζεται…

Κάποιοι από αυτούς που αντιλαμβάνονται και βιώνουν την εξουσία του κράτους χωρίς τη διαμεσολάβηση των ρητορειών και των συνθημάτων δίκαια εξοργίζονται με τη συμπεριφορά όχι μόνο της εξουσίας αλλά και του «λαού».
Είναι όμως προφανές ότι στο πλαίσιο του συσχετισμού δύναμης, που πολύ αδρά περιγράψαμε πιο πάνω, οι δύο πόλοι που τον συγκροτούν είναι όσοι έχουν εξουσία από τη μια πλευρά και όσοι δεν έχουν από την άλλη.
Στο πλαίσιο της μαζικής δημοκρατίας αυτή η συγκρότηση δεν φαίνεται να αμφισβητείται και η πραγματική διαπίστωση μας είναι ότι οι περισσότεροι από όσους εξουσιάζονται απλά επιθυμούν να περάσουν στην άλλη όχθη.
Στο «λαό» ως σύνολο (αν μπορεί να προσδιοριστεί ως τέτοιο) φαίνεται ότι απευθύνεται και η φράση που ο Θουκυδίδης βάζει στα στόματα των Αθηναίων προς στην αντιπροσωπεία των Μηλίων λίγο πριν την καταστροφή τους:   “ο ισχυρός επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμη του και ο αδύναμος υποχωρεί όσο του επιβάλλει η αδυναμία του.”

*O Γιώργος Γιούλος είναι Κοινωνιολόγος, με Μεταπτυχιακό στις Διεθνείς Σχέσεις και Υποψήφιος Διδάκτορας στην Οικονομική Θεωρία.

______________________________________________________________________________