Τι ’ναι λαός, τι μη λαός...

Tου Παντελη Μπουκαλα Αν τα κόμματα εξουσίας έχουν την προσβλητική για τους υπόλοιπους συνήθεια να ταυτίζουν τη χώρα με τον εαυτό τους, όλα τα κόμματα, και τα πιο μικρά, τηρούν αυστηρά το έθιμο να ταυτίζουν τον εαυτό τους με τον λαό και να μιλούν εν ονόματί του, σάμπως να είναι οι μοναδικοί αυθεντικοί διερμηνείς της βούλησής του. Και το ίδιο χούι έχουν αποκτήσει και όσοι πολιτικοί βλέπουν κατ’ όναρ (ή στην τηλεόραση) τον εαυτό τους σαν κάτι ελαφρότατα υπολειπόμενο του Μεγαλέξανδρου, παράδειγμα ο «μακεδονάρχης» κ. Ψωμιάδης. Ο λαός όμως, όπως κι αν οριστεί, δεν είναι ένα συμπαγές, μονοφωνικό σύνολο, δίχως εσωτερικές διαιρέσεις, διχογνωμίες, αντιφάσεις, αντίπαλα συμφέροντα· κι αυτό δεν παρατηρείται μονάχα τώρα, οπότε ο συντεχνιασμός και ο κοινωνικός αυτοματισμός δρουν διαλυτικά, απειλώντας να σκορπίσουν και τα υπολείμματα της συνοχής και της αλληλεγγύης. Τη δυσκολία να οριστεί το πλάσμα «λαός», να φυλακιστεί μέσα σε οποιοδήποτε ασφυκτικό πλαίσιο, την υποδηλώνει και η ίδια η διακύμανση της «λαολογίας» των κομμάτων: στο ένα άκρο της είναι η αποθέωση του λαού και στο άλλο η υποτίμησή του, ακόμα και η πλήρης απαξίωσή του. Ακούμε λοιπόν πως «ο λαός διαθέτει μνήμη, γνώση και κρίση», αλλά και «ευφυΐα, ωριμότητα και ένστικτο» (η τριάδα αυτή αρετών προστέθηκε προχθές από τον κ. Βενιζέλο, που προφανώς θέλησε να υπερκεράσει σε λαοκολακεία τον κ. Πεταλωτή και τον κ. Παναγιωτόπουλο, οι οποίοι ανταγωνίζονται ποιος πρώτος θα κατοχυρώσει δικαιώματα στη χρήση της πρώτης τριάδας, μνήμη, κρίση, γνώση). Και την ίδια στιγμή, από τα ίδια ή άλλα χείλη, πληροφορούμαστε πως ο λαός είναι ευεπίφορος στην παραπλάνηση, στον συνειδησιακό εκβιασμό, στην υποκλοπή της ψήφου του. Αλλά αν όντως συμβαίνει κάτι τέτοιο, προβάλλει ως υποχρεωτικό το συμπέρασμα ότι ο λαός ούτε γερή μνήμη έχει ούτε ιδιαίτερη γνώση των πραγμάτων (και των συναισθημάτων του) ούτε θεμελιωμένη κρίση, δεν ταιριάζει δηλαδή με την αγιογραφία του, όπως τη φιλοτεχνούν οι ίδιοι αυτοί που τον εκθέτουν σαν εκβιάσιμο και παραπλανήσιμο. Κόβει κάθε αρχηγός μια φέτα λαού, την πολιτικώς πλησιέστερή του, την εξισώνει ετσιθελικά με το σύνολό του, θεωρεί ότι το σύνολο αυτό έχει μια και μόνο γνώμη, μια και μόνο κοσμοαντίληψη, και αυτοπροβάλλεται σαν ο μοναδικός εκφραστής της. Κι έτσι φτάσαμε να κυκλοφορούν στην πολιτική αγορά καμιά δεκαριά «λαοί» και πολύ πολύ περισσότεροι λαϊκιστές πολιτικοί. Και φαίνεται πια ευκολότερο να απαντήσει κάποιος στο σεφερικό ερώτημα «τι ’ναι Θεός, τι μη Θεός και τι το ανάμεσό τους» παρά στο «τι ’ναι λαός, τι μη λαός και τι το ανάμεσό τους». Εκτός και δηλώσει αρχηγός κόμματος αυτός ο κάποιος, οπότε θα βρει πάραυτα την απάντηση: ο λαός είναι το κόμμα του, το κόμμα του είναι ο αρχηγός του, άρα ο λαός είναι ο καλός μας ο αρχηγός.