Το ελκυστικό ‘κούρεμα’ των ομολόγων της Ευρωζώνης

Τις τελευταίες εβδομάδες η διαφορά αποδόσεων των περιφερειακών ομολόγων της Ευρωζώνης αυξήθηκε σημαντικά, εν μέρει ως συνέπεια των ανακοινώσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ότι σε μελλοντική κρίση χρέους κράτους μέλους του ευρώ, η απάντηση θα περιλαμβάνει τη συμμετοχή και των ιδιωτών επενδυτών.

Με άλλα λόγια, οι κάτοχοι ομολόγων μπορεί να υποχρεωθούν θα αποδεχτούν ‘κούρεμα’ των απαιτήσεών τους ή επέκταση της διάρκειας αποπληρωμής του κεφαλαίου τους. Οι φόβοι αυτοί είναι όμως υπερβολικοί, ενώ ο ενδεχόμενος κίνδυνος στάσης πληρωμών που ήδη αποτιμάται στα ιρλανδικά και πορτογαλικά ομόλογα έχει ξεπεράσει την πραγματικότητα. Παρά ταύτα όσο παραμένει η αβεβαιότητα, το κόστος δανεισμού των περιφερειακών χωρών της Ευρωζώνης δεν πρόκειται να μειωθεί σημαντικά.

Μετά τη συνάντησή τους στη Ντοβίλ στα μέσα Οκτωβρίου, η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκέλα Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί ζήτησαν «ένα μόνιμο και ισχυρό πλαίσιο για τη διασφάλιση της εύτακτης διαχείρισης κρίσεων στο μέλλον, το οποίο θα περιλαμβάνει τους αναγκαίους διακανονισμούς για την πρόσφορη συμμετοχή και των ιδιωτών πιστωτών» και το οποίο θα συμπεριληφθεί στις συνθήκες προ του 2013, οπότε και εκπνέει ο υπάρχων χρηματοδοτικός μηχανισμός, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Παρά τις αντιρρήσεις άλλων κρατών για αλλαγές στις συνθήκες και τις προειδοποιήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ενάντια σε εκ των προτέρων προβλέψεις για  αναδιάρθρωση του χρέους, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνεκλήθη στα τέλη Οκτωβρίου υιοθέτησε τη γαλλογερμανική πρόταση. Ζήτησε δε από τον πρόεδρο της ΕΕ Χέρμαν Βαν Ρομπέι να επεξεργαστεί και να καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις στην κατεύθυνση αυτή μέσα στους δύο επόμενους μήνες. Τις πρώτες ενδείξεις γι’ αυτό που μπορεί να έχουν οι πολιτικοί ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας στο μυαλό τους μας έδωσε στις αρχές της εβδομάδας ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που σε συνέντευξή του στο περιοδικό ‘Ντερ Σπίγκελ’ είπε ότι μπορεί να προσβλέπουν σε μια προσέγγιση δύο σταδίων, όπου στο πρώτο στάδιο η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα θα αφορά την επέκταση της διάρκειας αποπληρωμής, ενώ σε δεύτερο στάδιο, και μόνο αν δεν μπορεί να επιτευχθεί η δημοσιονομική βιωσιμότητα, οι κάτοχοι ομολόγων θα αποδέχονται ένα ‘κούρεμα’ του κεφαλαίου τους (με αντάλλαγμα εγγυήσεις επί του υπολειπόμενου χρέους).

Οι αγορές υπερτιμούν τους κινδύνους αυτής της πολιτικής πρωτοβουλίας για τρεις λόγους. Καταρχήν ήταν αναπόφευκτο ότι η Ευρωζώνη θα ήθελε να οικοδομήσει ένα μόνιμο μηχανισμό διάσωσης για μετά το 2013, προκειμένου να συμπληρώσει την πολιτική του ενισχυμένου συντονισμού που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, και από τη στιγμή που δεν υπάρχει καμιά προοπτική μετατροπής της σε ένωση δημοσιονομικών μεταβιβάσεων. Ήταν προβλέψιμο λοιπόν το ότι οι ιδιώτες επενδυτές θα προειδοποιούνταν να προσέχουν τις διαφορές πιστωτικού κινδύνου ανάμεσα στα διάφορα ομόλογα.

Δεύτερον, η μετατροπή των εύλογων βασικών αρχών σε νομοθεσία δυνάμενη να επιβληθεί δεν αποτελεί εύκολο έργο. Υπάρχουν πολλά πρακτικά ζητήματα που υποδεικνύουν ότι αυτή η πρωτοβουλία θα είναι πολύ λιγότερο επαναστατική από όσο φοβούνται οι αγορές. Για παράδειγμα, πώς οργανώνει κανείς μια εύτακτη αναδιάρθρωση ενός εθνικού χρέους που τα ομόλογα του κατέχουν πολλοί και διαφορετικοί πιστωτές; Πώς αντιμετωπίζεται το κλασικό πρόβλημα των πιστωτών που δεν θέλουν να συμμετάσχουν σε μια αναδιάρθρωση χρέους; Όταν κηρύσσεις στάση πληρωμών έναντι οποιωνδήποτε πιστωτών, δεν θα πρέπει να περιμένεις κάποιο τύπου νομική δράση από πλευράς τους κι αν υπάρξει μια τέτοια στάση, πώς θα το αντιμετωπίσει η ΕΚΤ με την εγγυητική της πολιτική; Όλα αυτά καθιστούν τη στάση πληρωμών ενός κράτους μέλους της Ευρωζώνης πολύ πιο πολύπλοκο γεγονός από τις στάσεις πληρωμών των αναδυόμενων αγορών που είχαμε στο παρελθόν.

Τρίτον, ας υποθέσουμε τώρα ότι όλα αυτά τα τεχνικά και νομικά ζητήματα μπορούν να λυθούν και ότι η Ευρώπη αποφασίζει πώς η οικονομική υποστήριξη του οργανισμού που θα αντικαταστήσει τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό θα παρέχεται μόνο αν τα κράτη που βρίσκονται σε κρίση επιβάλλουν αναδιάρθρωση στους ιδιώτες πιστωτές. Αν τα πράγματα έχουν έτσι, τότε η παλιομοδίτικη λύση ενός διακανονισμού με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – πάντα μια δυνατή επιλογή για ένα κράτος μέλος του ΔΝΤ – υπάρχει ως εναλλακτική λύση για κάθε ευρωπαϊκό κράτος που βρίσκεται σε κρίση και μάλιστα είναι πιο ελκυστική επειδή τουλάχιστον σε αρχικό στάδιο το ΔΝΤ δεν του κολλάει και την ταμπέλα της χρεοκοπίας.

Από τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα αρχίζουν να επεξεργάζονται όλες τις πρακτικές πολυπλοκότητες των προτάσεών τους, είναι πιθανό να καταλήξουμε σε κάτι που θα μοιάζει περισσότερο με ευρωπαϊκή εκδοχή του ΔΝΤ, πλην όμως χρηματοδοτούμενο από τα λεφτά των Ευρωπαίων φορολογουμένων. Αυτό συνεπάγεται ότι ο νέος δανεισμός μιας χώρας που βρίσκεται σε κρίση θα παρέχεται με αυστηρούς πολιτικούς όρους και πως τα ευρωπαϊκά δάνεια θα είναι υψηλότερης εξασφάλισης από τα ήδη υπάρχοντα ομόλογα. Κι αυτό με τη σειρά του σημαίνει πως αν και όποτε μια κατάσταση είναι 100% μη βιώσιμη, θα υπάρχει κλήση συμμετοχής και προς τους ιδιώτες επενδυτές, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι θα έχουν αντιμετωπιστεί οι νομικές και πρακτικές πολυπλοκότητες των υπαρχόντων εκδόσεων ομολόγων. Σε κάθε περίπτωση όμως υπάρχει ένα μεγάλο ‘εάν’ και είναι πολύ πιθανό ότι η συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών θα αφορά μόνο τις νέες εκδόσεις ομολόγων. Όσο πιο γρήγορα ο Βαν Ρομπέι και η ομάδα του – και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες – ξεκαθαρίσουν αυτά τα πολύπλοκα πρακτικά και νομικά ζητήματα, τόσο πιο σύντομα θα περιοριστούν τα σπρεντ των περιφερειακών ομολόγων.

Διαφορετικά, οι περιφερειακές οικονομίες θα δουν το κόστος δανεισμού τους να ανεβαίνει σε επίπεδα που δεν έχουμε ξαναδεί από την έναρξη της ελληνικής κρίσης και τα οποία θα τις αποκλείσουν από τις χρηματοπιστωτικές αγορές – υποχρεώνοντας τις κατά συνέπεια να προσφύγουν στον υπάρχοντα ευρωπαϊκό μηχανισμό.

http://www.sofokleous10.gr/