Το ελληνικό δράμα της αναδιάρθρωσης χρέους θα παιχτεί την προσεχή άνοιξη

Με το εγχείρημα της ιρλανδικής διάσωσης να οδεύει στον λυπηρό επίλογό του, αρχίζει να διαφαίνεται πιο καθαρά το επόμενο επεισόδιο της σειράς των συμβάντων που συνιστούν την υπαρξιακή κρίση του ευρώ. Από τη στιγμή που ο ιρλανδικός τραπεζικός τομέας δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει επαρκώς τα προβλήματα χρηματοδότησής του χωρίς έξωθεν βοήθεια, πρέπει να περιμένουμε ότι και οι ισπανικές τράπεζες θα υποκύψουν σύντομα στα ίδια προβλήματα.

Η παρούσα κρίση της Ιρλανδίας επιδεινώθηκε από τη δραστική φυγή καταθέσεων από τα τραπεζικά ιδρύματα – που συνεχίζεται – και κάτι ανάλογο αρχίζει να παρατηρείται σήμερα και στα ισπανικά ταμιευτήρια. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κατάφερε να παράσχει προσωρινά ρευστότητα στις ιρλανδικές τράπεζες, ενώ το πρόβλημα διαρροής καταθέσεων από τα ισπανικά ταμιευτήρια δεν έχει απασχολήσει ακόμα την πολιτική της ΕΚΤ.

Επομένως, και επί του παρόντος τουλάχιστον, η κρίση που πηγάζει από την βραδεία αντιμετώπιση των προβλημάτων αφερεγγυότητας ορισμένων ευρωπαϊκών τραπεζών κάπως αντιμετωπίστηκε. Έτσι, αυτή την εβδομάδα οι οικονομικοί αξιωματούχοι της Ευρωζώνης θα επιστρέψουν σε ένα παλιό πρόβλημα, της αφερεγγυότητας ενός κράτους μέλους, δηλαδή της Ελλάδας.

Αύριο Δευτέρα οι ελεγκτές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ΕΚΤ θα ολοκληρώσουν και επίσημα τον έλεγχο των αριθμών της ελληνικής κυβέρνησης ώστε να επιβεβαιώσουν τη συμμόρφωσή της με τους όρους του προγράμματος σταθεροποίησης του Μαΐου. Έχει γίνει ήδη αντιληπτό ότι η Ελλάδα δεν κατάφερε να πετύχει τους στόχους δαπανών και εσόδων. Παρόλα αυτά, το επόμενο τμήμα του ευρωπαϊκού δανείου ύψους 9 δις ευρώ προς την Ελλάδα θα εκταμιευθεί κανονικά το Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο, καθώς η φαινομενική ειλικρίνεια και οι ανανεωμένες υποσχέσεις της ελληνικής κυβέρνησης θα τείνουν να μετρήσουν σαν πραγματική συμμόρφωση.

Από την σκοπιά των αγορών και του ιδιωτικού τομέα, τα αποτελέσματα της έκθεσης για την πορεία του ελληνικού προγράμματος είναι άκρως σημαντικά. Σημαίνουν ότι δεν θα έχουμε κάποια συστημική κρίση το Δεκέμβριο, που με τη σειρά του σημαίνει ότι είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο μήνας θα κυλήσει χωρίς απροσδόκητες ζημιές επί των κερδών του έτους και άρα επί των συναφών μπόνους. Η πραγματικότητα μπορεί να περιμένει. Για πόσο καιρό όμως;

Μεταξύ των τραπεζιτών και των στελεχών που προετοιμάζονται για το επικείμενο χρεοστάσιο της ελληνικής κυβέρνησης υπάρχει ασυμφωνία σχετικά με τον ακριβή χρόνο κύρηξής του. Ορισμένοι πιστεύουν ότι οι δραματικές και συγκλονιστικές ανακοινώσεις που θα σπείρουν τον πανικό στο ευρωπαϊκό πολιτικό πεδίο θα λάβουν χώρα το δεύτερο τρίμηνο του 2011, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι όλα αυτά θα γίνουν στο τρίτο τρίμηνο.

Η τοποθέτηση του ελληνικού χρεοστασίου στο τρίτο τρίμηνο συμβαδίζει με την παράδοση, αλλά είναι προφανές ότι το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο και οι Έλληνες πολιτικοί έχουν αρχίσει να κουράζονται και μπορεί να κινηθούν νωρίτερα, αφήνοντας το τρίτο τρίμηνο ελεύθερο για τις καθιερωμένες διακοπές της Ευρώπης. Και σε τελική ανάλυση, είναι καλύτερα να αντιμετωπίζει κανείς τα γεγονότα, τις ζημιές στα χαρτοφυλάκια και την  επιβολή περαιτέρω λιτότητας νωρίτερα παρά αργότερα.

Η σκέψη των Ελλήνων αξιωματούχων και των συμβούλων τους πηγαίνει πια πολύ μακρύτερα από τη σκέψη της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας. Συνειδητοποιούν ότι η επίτευξη μιας επιτυχούς λύσης στο πρόγραμμα της τριετούς οικονομικής προσαρμογής που συμφώνησαν με τους Ευρωπαίους ηγέτες θα αποτελέσει καταστροφή για τον ελληνικό προϋπολογισμό. Στα χρόνια αυτά που οι ελληνικές εκδόσεις ομολόγων θα ωριμάζουν, τα ομόλογα που λήγουν θα αποπληρώνονται σε μεγάλο βαθμό με τα νέα δάνεια της ΕΕ και του ΔΝΤ, ενώ την ίδια στιγμή οι ελληνικές τράπεζες θα χρηματοδοτούνται από την ΕΚΤ με μεγάλο discount επί των ομολόγων που καταθέτουν ως εγγύηση.

Αυτό σημαίνει πως η Ελλάδα θα ανταλλάσσει υπάρχον χρέος που η αναδιάρθρωσή του με ευνοϊκούς όρους είναι νομικά και λογιστικά εύκολη με νέα δάνεια των οποίων η αναδιάρθρωση θα είναι από δύσκολη έως αδύνατη. Είναι σαν να λέμε ότι δανείζεσαι από τους πιο σκληρούς καρχαρίες της μαφίας για να ξεπληρώσεις ένα ποσό που πήρες από τη γιαγιά σου.

Όπως επισημάνθηκε πρόσφατα δημοσίως από νομικούς εξειδικευμένους στις αναδιαρθρώσεις κρατικούς χρέους, για παράδειγμα τον Λι Μπούκχαϊτ, πρώην σύμβουλο της κυβέρνησης της Αργεντινής, το 90% των υπαρχουσών εκδόσεων ελληνικών ομολόγων διέπεται από το ελληνικό δίκαιο. Αυτό σημαίνει πως οι όροι της αναδιάρθρωσης του χρέους αυτού μπορούν να οριστούν μέσα από την ταχεία έγκριση ενός νόμου από το ελληνικό κοινοβούλιο.

Επομένως, αν ένα συγκεκριμένο κομμάτι επενδυτών, δηλαδή το 80% με 90% όλων των Ελλήνων κατόχων ομολόγων συμφωνήσουν σε μια αναδιάρθρωση που μειώνει την καθαρή παρούσα αξία των ελληνικών ομολόγων ας πούμε κατά το ήμισυ, τότε και οι υπόλοιποι κάτοχοι ομολόγων υποχρεώνονται να αποδεχτούν τους ίδιους όρους. Τα 30ετή ελληνικά ομόλογα σήμερα βρίσκονται στα 50 σεντ ανά ευρώ – κι αυτό αποτελεί μια καλή ένδειξη για το τι αξίζει το βραχυπρόθεσμο ομόλογο.

Αντίθετα, επί των δανείων της Ελλάδας από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, το ΔΝΤ και την ΕΚΤ δεν μπορεί στην πραγματικότητα να επιβληθεί αναδιάρθρωση. Σε αντίθεση με την Αργεντινή που τον καιρό του χρεοστασίου της το 2000 - 2001 είχε εμπορικό πλεόνασμα, η Ελλάδα, ακόμη και μετά από ένα χρεοστάσιο, θα πρέπει να συνεχίσει να χρηματοδοτεί το εμπορικό της έλλειμμα. Αλλά αυτό δεν θα μπορέσει να το κάνει αν προσπαθήσει να επιβάλει αναδιάρθρωση στο δανεισμό του ΔΝΤ και της ΕΚΤ, πολύ περισσότερο δε της Γερμανίας ή της Γαλλίας.

Συν τοις άλλοις, όπως η νομικός Γουϊτνι Ντεμπεβουάζ των Arnold & Porter της Ουάσιγκτον  υποδεικνύει: «Η χώρα έχει ένα κίνητρο να κινηθεί ταχύτερα προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση στα κεφάλαια του ευρωπαϊκού μηχανισμού σταθερότητας». Σε τελική ανάλυση, αυτό φαίνεται πιθανό αφού οι Γερμανοί και οι άλλοι φορολογούμενοι του ευρωπαϊκού Βορρά δείχνουν ότι δεν θα αποδεχτούν την επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής των ευρωπαϊκών δανείων στην Ελλάδα.

Αφού καταβληθούν και τα κονδύλια της ιρλανδικής διάσωσης η Ευρώπη μπορεί να αρχίσει να επεξεργάζεται σχέδια για την Πορτογαλία, και ποιος ξέρει αν θα χρειαστεί να χρηματοδοτήσει και την αποκατάσταση της κεφαλαιακής βάσης των ισπανικών τραπεζών. Επομένως η ελληνική αναδιάρθρωση θα γίνει κάπου στο δεύτερο τρίμηνο. Μετά τον επόμενο έλεγχο του ΔΝΤ και πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές.

SOFOKLEOUS10