Η Ευρώπη οδεύει και πάλι στο μάτι του κυκλώνα

 

 

Λίγους μήνες μετά τους πανηγυρισμούς για την παρ’ ολίγον αποφυγή της καταστροφής, η ευρωζώνη βρίσκεται ξανά αντιμέτωπη με τον κίνδυνο μεταδοτικών κρατικών χρεοκοπιών. Η αδέξια αντιμετώπιση της εκρηκτικής αστάθειας του ιρλανδικού τραπεζικού συστήματος αφήνει ελάχιστες ελπίδες αφόπλισης και των άλλων ωρολογιακών βομβών, που απειλούν τις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Το βασικό πρόβλημα της Ιρλανδίας είναι ότι καλείται να επιλέξει τώρα ανάμεσα στην κρατική χρεοκοπία και στη χρεοκοπία των τραπεζών της. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες -εντός και εκτός ευρωζώνης- ίσως βρεθούν σύντομα αντιμέτωπες με το ίδιο δίλημμα. Με άλλα λόγια, η διάσωση των τραπεζών με δημόσιο χρήμα διακυβεύει την κρατική φερεγγυότητα και μαζί με αυτήν, εν τέλει, το σύνολο του τραπεζικού συστήματος.

Το Δουβλίνο έχει την απαραίτητη ρευστότητα για να αντέξει ένα ακόμη εξάμηνο. Είναι κάπως παράλογο να πιέζεται η Ιρλανδία να δανειστεί χρήματα από την Ευρώπη, ώστε να καθησυχαστούν αρκετά οι αγορές, για να υποχωρήσουν οι αποδόσεις των ομολόγων στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, των οποίων οι ανάγκες χρηματοδότησης είναι πιο έντονες. Εάν όντως ήταν έτσι η κατάσταση, τότε όλα τα κράτη που αντιμετώπιζαν άμεσο κίνδυνο θα έπρεπε να κατευθυνθούν στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας.

Το πιο επείγον πρόβλημα, όμως, δεν είναι η χρεοκοπία του ιρλανδικού κράτους, αλλά του ιρλανδικού τραπεζικού συστήματος (αν και το Δουβλίνο έχει κάνει σημαντικές προσπάθειες συνένωσης αυτών των δύο προβλημάτων). Εάν οι τράπεζες της Ιρλανδίας καταρρεύσουν -και μία να καταρρεύσει, σίγουρα δεν θα είναι η μόνη-, τότε ίσως πυροδοτηθεί ντόμινο εξελίξεων στον ευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο, όπου τα τεστ κοπώσεως δεν ήταν καθόλου δύσκολα. Αυτήν τη στιγμή, ο κίνδυνος μετάδοσης του προβλήματος θα έπρεπε να τρομάζει τους Ευρωπαίους ηγέτες ακόμη περισσότερο από το ενδεχόμενο κρατικών χρεοκοπιών.

Οι ιρλανδικές τράπεζες έχουν πληγεί τόσο πολύ από την κατάρρευση της αγοράς real estate που οι περισσότερες επιβιώνουν χάρη στην ενίσχυση των 50 δισ. ευρώ δημοσίων κεφαλαίων, που αντιστοιχεί περίπου στο ένα τρίτο του εθνικού προϊόντος. Είναι πιθανόν να καταγραφούν ακόμη μεγαλύτερες ζημίες. Έτσι, τα πιστωτικά ιδρύματα αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότερα προβλήματα χρηματοδότησης και στρέφονται στη ρευστότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Δεν υπάρχει όμως καμία αμφιβολία και καμία διαμάχη ότι το ιρλανδικό τραπεζικό σύστημα χρειάζεται αναδιάρθρωση κεφαλαίων. Η Ιρλανδία καταγράφει σημαντική, αλλά παραγνωρισμένη, πρόοδο - ο εξωτερικός κλάδος παρουσιάζει μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα και υπάρχουν ισχυρές άμεσες ξένες επενδύσεις, ενώ ο λαός της χώρας υπομένει την εσωτερική υποτίμηση. Όλες αυτές οι προσπάθειες υπονομεύονται από τις ετοιμοθάνατες τράπεζες, οι οποίες πιέζουν για πιστώσεις από την εγχώρια οικονομία.

Η διάσωση του τραπεζικού συστήματος, πάντως, δεν είναι ίδια με τη διάσωση οργανισμών που ήδη στηρίζονται, ούτε θα έπρεπε να ζητηθεί από τους Ιρλανδούς φορολογουμένους να προχωρήσουν σε νέα... αιμοδοσία προς... ετοιμοθάνατους. Κι όμως, αυτό ακριβώς ζητείται από την Ιρλανδία: να δανειστεί κεφάλαια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στήριξης για να αυξήσει τα μετοχικά κεφάλαια των τραπεζών. Κάτι τέτοιο θα ήταν προσβολή για τον ιρλανδικό λαό (των οποίων το εισόδημα θα υποθηκευτεί για να αποπληρωθεί το δάνειο), και μάλιστα είναι ανώφελη. Το να υποστηρίζει κανείς ότι η αύξηση των χρεών του Δουβλίνου θα προσελκύσει τους επενδυτές στην αγορά ιρλανδικών κρατικών τίτλων ξεπερνά κάθε λογική.

Έτσι η Ιρλανδία -και η Ευρώπη- θα πρέπει να αντιμετωπίσει την πιθανότητα του αναπόφευκτου ντόμινο αναδιαρθρώσεων κεφαλαίων στις τράπεζες. Δίνοντας τώρα περισσότερα δημόσια κεφάλαια, αποδυναμώνεται η κρατική δυνατότητα αντιμετώπισης του προβλήματος να διαχειριστεί το πρόβλημα τώρα όπου υπάρχουν μεγαλύτερα χρονικά περιθώρια.

Πρέπει να προχωρήσουμε στις προετοιμασίες για τον χειρισμό μελλοντικής φυγής τραπεζικών καταθέσεων και φυγής κεφαλαίων από τον χρηματοοικονομικό κλάδο. Οι χώρες που δεν έχουν σχεδιάσει ακόμη ειδικά συστήματα πτωχεύσεων -εκ των οποίων και η Ιρλανδία- θα πρέπει να προχωρήσουν χωρίς καθυστερήσεις. Πρέπει να επιτραπεί στα κράτη να αναλάβουν αμέσως τον έλεγχο των τραπεζών, ώστε να διατηρηθούν οι λειτουργίες τους κατά τη διάρκεια του πανικού και να επιμεριστούν οι ζημίες με την επιβεβλημένη αναδιάρθρωση χρεών ή τη μετατροπή τους σε μετοχές.

Κανείς δεν μπορεί να είναι εφησυχασμένος ως προς το χάος που μπορεί να προκαλέσει αυτή η διαδικασία. Αλλά μπορεί να ελαχιστοποιηθεί εάν τεθεί η τεχνοκρατική δυναμική προετοιμάζοντας τις μεγάλες και με καλή κεφαλαιοποίηση τράπεζες να αναλάβουν γρήγορα τις λειτουργίες εκείνων των οποίων η διατάραξη είναι πιο καταστροφική, όπως η χρηματοδότηση των μικρών επιχειρήσεων και η λιανική τραπεζική, και ετοιμάζοντας τα απαιτούμενα μεγάλα κεφάλαια για τις ανάγκες ρευστότητας και τις δαπάνες μετάβασης - ίσως και με δανεισμό από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας.

Η Ιρλανδία έχει λίγο χρόνο στη διάθεσή της. Οι τραπεζικές καταθέσεις συρρικνώνονται. Η Ευρώπη πρέπει να προετοιμαστεί για ενδεχόμενο μετάδοσης του κύματος ρευστοποίησης των τραπεζικών καταθέσεων που καταγράφεται στα ιρλανδικά πιστωτικά ιδρύματα. Ο κίνδυνος είναι ότι τα κεφάλαια των τραπεζικών καταθέσεων δεν θα απορροφηθούν από χρηματοοικονομικούς οργανισμούς με ισχυρά περιουσιακά στοιχεία, αλλά από εκείνους που στηρίζονται από ισχυρότερο Δημόσιο. Το Βερολίνο, επίσης, μπορεί σύντομα να βρεθεί αντιμέτωπο με αυτήν την κατάσταση.

Η Ευρώπη δεν φαίνεται ακόμη έτοιμη να εγκαταλείψει το διαβολικό παζάρι που φέρνει τις χώρες του πυρήνα να δανείζουν αυτές της περιφέρειας, ώστε να στηρίξουν τις τράπεζές τους, με τελικό στόχο να διασωθούν τα πιστωτικά ιδρύματα των κρατών του ευρωπαϊκού πυρήνα από ζημίες. Αυτό το παιχνίδι των ύπουλων στηρίξεων δεν μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.

ΠΗΓΗ: FT.com