Η ισχύς σαν ψυχοτρόπο

Tου Παντελη Μπουκαλα

Το συνηθίζουν από την αυγή της ιστορίας τους οι άνθρωποι να παίρνουν λάφυρα στον πόλεμο. Ιδιοποιούμενος τα όπλα του σκοτωμένου αντιπάλου του, ο νικητής επικύρωνε την υπεροχή του - η «Ιλιάδα» μάς λέει πολλά γι’ αυτό και μας μαθαίνει επίσης, έγκαιρα, μιλώντας ειδικά για τον Αχιλλέα, πως όποιος μάχεται, παύει να είναι άνθρωπος «γλυκύθυμος» και φέρεται ως «μάλ’ εμμεμαώς», εξαγριωμένος. Kαι ανθρώπους έπαιρναν όμως σαν λάφυρο όσοι επικρατούσαν στο πεδίο της μάχης, για να τους πουλήσουν σαν δούλους κι ας ανήκαν στο ίδιο έθνος, αλλά σε διαφορετική πόλη–κράτος. Mέλη του σώματος του νεκρού πολεμίου πάντως, όσο ξέρω κι όσο θυμάμαι, δεν συνήθιζαν να κουβαλούν στην πατρίδα τους σαν λάφυρα οι νικητές.
Εχουν καταγραφεί, βεβαίως, αρχαιόθεν περιπτώσεις όπου ο νικητής αποσπά και καταβροχθίζει ωμό το συκώτι του εχθρού ή την καρδιά του, ελπίζοντας ότι έτσι θα αφομοιώσει τη δύναμή του. Οσα συνέβησαν όμως στο Αφγανιστάν με ήρωες Αμερικανούς πεζοναύτες που συνέλεγαν σαν τρόπαια ακρωτηριασμένα μέλη των θυμάτων τους, δύσκολα βρίσκουν το ταίρι τους στην ιστορία του εμπόλεμου ανθρώπου. Ο αμερικανικός κινηματογράφος, βέβαια, μας έχει δείξει τους Ινδιάνους να βγάζουν το σκαλπ του εχθρού τους με το μαχαίρι τους για να το κρεμάσουν έπειτα στη σκηνή τους, αλλά δεν είναι φρόνιμο να παίρνουμε μαθήματα ιστορίας από το Χόλιγουντ. Και πάλι όμως θα μπορούσε να πει κανείς ότι στη μάχη πάνω ο πολεμιστής αποθηριώνεται, όποια κι αν είναι η καταγωγή και η αγωγή του, και, νικητής πια, σκυλεύει τον πολεμικό εχθρό του.
Στη θηριωδία του Αφγανιστάν, ωστόσο, οι σκοτωμένοι, σκυλευμένοι και λαφυραγωγημένοι δεν ήταν πολεμιστές, Ταλιμπάν, Μουτζαχεντίν, τίποτα τέτοιο. Πολίτες ήταν. Αοπλοι, ανυποψίαστοι και αθώοι, αν φυσικά στα κιτάπια των Αμερικανών εκπολιτιστών προβλέπεται ως νοητή η ύπαρξη αθώου Αφγανού ή Ιρακινού. Και τους δολοφονούσαν εν ψυχρώ κάμποσοι πεζοναύτες που είχαν συμπήξει ομάδα κρούσης, χάριν παιδιάς. Κι ύστερα φωτογραφίζονταν όλο περηφάνια μπροστά στα θύματά τους (όπως άλλοι συνάδελφοί τους φωτογραφίζονταν ή βιντεοσκοπούνταν μπροστά στα θύματα των βασανιστηρίων τους) και τα ακρωτηρίαζαν, για να προσθέσουν ένα δάχτυλο, ένα μάτι, ένα αυτί στη μακάβρια συλλογή τους.
Τώρα δικάζονται. Και ίσως καταδικαστούν. Αλλά η εξηγητική–απαλλακτική φόρμουλα έχει ήδη βρεθεί. Ηταν λέει εξαρτημένοι από ναρκωτικά. Μπορεί και ν’ αληθεύει. Συνέβη και στο Βιετνάμ, το ’χουμε δει κι αυτό στον κινηματογράφο, το ’χουμε διαβάσει σε αποκαλυπτικά βιβλία. Υπάρχει όμως άλλο ναρκωτικό πιο δυνατό από την εμφυτευμένη αίσθηση της πολιτισμικής υπεροχής, που μεταφράζεται σε δικαίωμα (αν όχι σε υποχρέωση) μακελέματος των κατωτέρων, όσων ημιπρωτόγονων δεν έχουν το ίδιο πολιτικό σύστημα με σένα ή την ίδια θρησκεία; Υπάρχει ψυχοτρόπο ισχυρότερο από την υπερδυναμίνη;

Απ' την Καθημερινή