Ο νέος σουλτάνος επισκέπτεται την Αθήνα

Του Χριστόδουλου Γιαλλουρίδη

Τα τελευταία χρόνια οι αφίξεις Τούρκων επισήμων στην Αθήνα, πολλώ μάλλον του πρωθυπουργού της γείτονος, αποτελούσαν γεγονός μείζονος σημασίας, απασχολούσαν πολλαπλά και έντονα τη δημοσιότητα, προκαλούσαν σενάρια και συζητήσεις ως προς το στόχο της επίσκεψης και κυρίως πολιτικό κουτσομπολιό και αντιδράσεις γύρω από τα αποτελέσματα.
Μάλιστα, η πρώτη επίσκεψη Τούρκου πρωθυπουργού στη μεταδικτατορική Ελλάδα έλαβε χώρα το 1988 με τον Τουργκούτ Οζάλ, ήταν επεισοδιακή και δυναμικά συγκρουσιακή και έφερε ως γνωστόν το αποτέλεσμα του «Νταβός», δηλαδή της απόφασης των δυο κυβερνήσεων τότε να βάλουν στο ράφι τα ενεργά προβλήματα και να πραγματοποιήσουν μια προσέγγιση σε θέματα χαμηλής πολιτικής που θα οδηγούσαν σε εμπέδωση ενός κλίματος αμοιβαίας δικαιοσύνης με στόχο την εν συνεχεία επίτευξη μιας εμπιστοσύνης που όπως προσδοκούνταν θα έφερνε και την επίλυση των μείζονων υπαρκτών και ανύπαρκτων, κυρίως για την Ελλάδα, προβλημάτων που χώριζαν τις δυο χώρες.
Η «πολιτική Νταβός» απέτυχε πολύ γρήγορα και οδήγησε στο γνωστό mea culpa του Ανδρέα Παπανδρέου. Εκτοτε, κύλησε πολύ νερό στο μύλο της προσπάθειας για συνεννόηση και ειρηνική επίλυση των προβλημάτων και της εν γένει σύγκρουσης που υφίσταται εδώ και 55 και πλέον χρόνια μεταξύ των δυο χωρών, χωρίς κανένα απολύτως αποτέλεσμα, ενώ αντιθέτως η Ελλάδα, από το 1996 και τα Υμια, χάνει συνεχώς έδαφος στη διαπραγματευτική σκακιέρα, ενώ η άνοδος του Ερντογάν στην εξουσία από το 2003 και εντεύθεν μετέβαλε άρδην, ιδιαίτερα μάλιστα τα τρία τελευταία χρόνια, το πλαίσιο διαπραγμάτευσης, αφού η Τουρκία εμφανίζει ένα καινούργιο πρόσωπο μετακεμαλικής έμπνευσης και νεο-οθωμανικής αυτοκρατορικής δομής που επηρεάζει ήδη ηγεμονικά όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και τον ευρύτερο διεθνή περίγυρο.
Τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί η επίσκεψη ενός Τούρκου πρωθυπουργού στη χώρα μας γεγονός περίπου ρουτίνας, δεν γνωρίζουμε αν αυτό λειτουργεί με την έννοια του σουλτάνου, με την έννοια της πολιτικής διαβουλεύσεων σε χώρες και περιοχές τις οποίες αισθάνεται ότι βρίσκονται σε μια φιλική εξάρτηση έναντι της ηγεμονικής πολιτικής της χώρας του ή αν έχει κάτι συγκεκριμένο να συζητήσει επί των φλεγόντων μείζονων προβλημάτων που χωρίζουν τις δυο χώρες και που αναφέρονται στο Αιγαίο και στο κυπριακό πρόβλημα.
Η σύγκρουση του στρατεύματος, που αποτελεί την αιχμή του δόρατος του κεμαλισμού με το χαρισματικό και ικανό σε ευφυείς τακτικούς ελιγμούς ισλαμιστή ηγέτη της γείτονος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, οδηγείται προδήλως σε νίκη του δεύτερου. Ο Ερντογάν πέτυχε τον Αύγουστο του 2010 τον αποκλεισμό, του προτεινόμενου από την ηγεσία του στρατεύματος αρχηγού της Πρώτης Τουρκικής Στρατιάς, στρατηγού Χασάν Ιγσίζ, πράγμα που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας και θεωρείται αναμφίβολα κόλαφος για το στράτευμα, ενώ η σημειολογία της συμβολίζει αλλαγές στις δομές εξουσίας που επέρχονται και πρωτοφανείς εξελίξεις για τη σχέση στρατεύματος και πολιτικής στην Τουρκία. Ιδιαίτερα μάλιστα μετά το δημοψήφισμα της 12^ης Σεπτεμβρίου ο Ερντογάν εμφανίζεται ως κυρίαρχος του παιχνιδιού  στο εσωτερικό πολιτικό πλαίσιο, δηλαδή στο πολιτικό σύστημα της Τουρκίας.
Η Τουρκία διακατέχεται πλέον από το «αυτοκρατορικό σύνδρομο» της νεο-οθωμανικής ηγεμονικής νέας τάξης πραγμάτων, όπου η αντίληψη των περί μηδενικών προβλημάτων, που αποτελεί και τον κεντρικό άξονα της θεωρίας Νταβούτογλου,  έρχεται να δοκιμαστεί υπό το πρίσμα της ηγεμονικής τάξης, όπου τα προβλήματα «διευθετούνται» διά της προσαρμογής της βούλησης των αδυνάτων χωρών και κρατών στην ηγεμονική προστασία της νεο-οθωμανικής αυτοκρατορικής εξουσίας.
Εκείνο που μπορεί η Αθήνα σήμερα να διεκδικήσει, έστω και ευρισκόμενη σε μια θέση αδυναμίας, είναι πρωταρχικά και πάνω απ’ όλα η επίλυση του Κυπριακού κατά τρόπο που να συνάδει προς το ευρωπαϊκό κεκτημένο, ενός συστήματος δικαίου και πολιτικής, το οποίο προσδοκά και η ίδια η Αγκυρα. Η ικανότητα της νέας τουρκικής ηγεσίας να συμβάλει ουσιαστικά στην επίλυση του κυπριακού προβλήματος θα διαδηλώσει και την ισχυρή θέση της έναντι του στρατεύματος και την κυριαρχία της στο πολιτικό σύστημα της γείτονος.
Στην Αθήνα δεν συμφέρει να θέσει όλα τα ζητήματα ταυτόχρονα αλλά να θελήσει μια διαπραγμάτευση κατά θέμα και βήμα προς βήμα. Το Κυπριακό οφείλει να συνεχίσει να αποτελεί πρόκριμα για την πρόοδο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την ομαλή και ανεμπόδιστη πορεία της Τουρκίας στην Ευρώπη.

ΕΛ.ΤΥΠΟΣ