Η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι

Του Νίκου Σέλγια

Το Φθινόπωρο ήρθε για τα καλά στην Κωνσταντινούπολη και στην Αθήνα. Στα Πριγκιπόνησσα ο ήλιος αποχαιρετά το Μαρμαρά τις πρώτες απογευματινές ώρες. Η φύση έχει ντυθεί προ πολλού στα φθινοπωρινά της χρώματα. Οι κάτοικοι της Πόλης πλέον ζουν στον ρυθμό του ψυχρού φθινοπώρου. Το ίδιο και οι Αθηναίοι… Στην Aττική γη η κακοκαιρία των τελευταίων εβδομάδων αντικατοπτρίζει την ψυχική κόπωση και την ατονία των κατοίκων της ελληνικής πρωτεύουσας. Από την μία η βαθιά κοινωνικοοικονομική κρίση… Από την άλλη, η έλλειψη της ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον… Τι και αν οι πολιτικοί του τόπου είναι απασχολημένοι με τις προεκλογικές τους καμπάνιες για τις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης; Ο κάτοικος της Ελλάδας μαθαίνει βήμα προς βήμα πως να ζει με τον φόβο για τα όσα επιφυλάσσει η κάθε νέα μέρα… Καθώς πλησιάζει ο Δεκέμβρης ο φόβος παίρνει διαστάσεις…

Ενώ οι πολίτες της Τουρκίας και της Ελλάδας ζουν στον φθινοπωρινό ρυθμό της δικής τους πραγματικότητας, οι κυβερνήσεις των λαών προδιαγράφουν μια πραγματικότητα πολύ διαφορετική από αυτήν της κοινωνίας τους…

Τα μάθαμε όλοι τα νέα… Σε αντίθεση με την τουρκική πλευρά, η οποία προτιμά να κρατά μια στάση σιωπής, το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, ο ελληνικός τύπος με την εκτεταμένη αναφορά του στην πρόσφατη συνάντηση της ελληνικής και της τουρκικής πλευράς στην Αθήνα άφησε περιθώρια ελπίδας για τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Τι και αν δεν τέθηκε σε συζήτηση μια πρόταση που θα απαντούσε διεξοδικά στα ελληνοτουρκικά θέματα; Οι ιθύνουσες τάξεις, οι οποίες καθορίζουν τις «υψηλές πολιτικές», τώρα πια ελπίζουν…

Εκτός από τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, νέες εξελίξεις υπάρχουν και στο Κυπριακό. Νέα εξέλιξη… Δεν γνωρίζω αν ο συγκεκριμένος όρος είναι αντιπροσωπευτικός. Πάντως από δημοσιογραφική άποψη υπάρχει σίγουρα «είδηση». Ο αρχηγός του ΟΗΕ, ενός οργανισμού που αντιμετωπίζει αμέτρητα προβλήματα σε πολλά μέτωπα –από την ντροπιαστική για όλη την ανθρωπότητα χολέρα στην Αϊτή μέχρι την αμφισβήτηση της δομής και των λειτουργιών του από τις αναδυόμενες δυνάμεις του τρίτου κόσμου-, κάλεσε τον πρόεδρο και τον λεγόμενο πρόεδρο για να «τα πουν» στο Κυπριακό.

Τι θα συζητήσουν ο Μπαν Κι Μουν, ο ένας πρόεδρος και ο άλλος, ο «λεγόμενος»; Θα δείξει… Όμως το βασικό ζήτημα που θα πρέπει να μας απασχολεί ίσως να μην είναι το περιεχόμενο της εν λόγω συζήτησης. Ίσως να έχει να κάνει με την νομιμοποίησης αυτής της συζήτησης σε λαϊκή βάση. Ποια η σχέση των Κυπρίων με αυτή την συζήτηση; Τι έχει να πει ο Κύπριος, ο Έλληνας, ο Τούρκος κ.ο.κ. για την «υψηλή» και «μυστική» πολιτική αυτού του τόπου…

Ας το παραδεχθούμε… Ο πολιτικός λόγος του τόπου πρέπει να οδηγηθεί επιτέλους στον εκδημοκρατισμό. Ένα καθεστώς δεν είναι δημοκρατικό επειδή είναι αστικό, εθνοκεντρικό και βασίζεται στην ελεύθερη αγορά. Σε επιστημονικό επίπεδο η σύγχρονη πολιτική σκέψη αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην άμεση δημοκρατία. Η άμεση δημοκρατία, η αποκέντρωση των απαρχαιωμένων θεσμών, έρχεται σε σύγκρουση με την κάθε «υψηλή πολιτική».

Η ανάπτυξη του πεδίου των πολιτικών και κοινωνικών γνώσεων του κάθε πολίτη ανοίγει τον δρόμο του εκδημοκρατισμού σε μια κοινωνία. Σε τελική ανάλυση, μια απλή κουβεντούλα- συζήτηση με τον κ. Μουν δεν πρόκειται να λύσει κανένα πρόβλημα, πόσο μάλλον το Κυπριακό. Ο προβληματισμός για την επίλυση του Κυπριακού μπορεί να ξεκινήσει όταν ο κάθε πολίτης αρχίσει να προβληματίζεται για όλες τις κοινωνικές και πολιτικές εκφάνσεις της κυπριακής πραγματικότητας. Από την σκοπιά της ελληνοκυπριακής πραγματικότητας, ο προβληματισμός για την άλλη πλευρά της πράσινης γραμμής και για αυτό το μεγάλο ερωτηματικό που ακούει στο όνομα «Τουρκία» ενδέχεται να σηματοδοτήσει ένα ταξίδι με πλούσιες εμπειρίες ως προς το μέλλον αυτής της γης…

Χρειαζόμαστε πράξη και έργα

Ίσως να είσαστε από την δεξιά παράταξη… Ίσως από την αριστερή… Ίσως να λέτε ότι η Τουρκία είναι μια δύναμη με την οποία θα αναμετρηθούμε και θα ανταγωνιστούμε… Ίσως να πιστεύεται το αντίθετο… Δεν έχει σημασία. Από την στιγμή, που τολμάμε να κάνουμε ένα βήμα πέρα από τα κατεστημένα πλαίσια της «υψηλής πολιτικής», των κλειστών διπλωματικών και πολιτικών κυκλωμάτων, το σίγουρο είναι ότι έχουμε να πούμε κάτι νέο και ελπιδοφόρο…

Πάμε να γνωρίσουμε την άλλη πλευρά της γραμμής, όχι επειδή αυτό μας επιβάλλουν οι συνθήκες, αλλά για τον ίδιο μας τον εαυτό…

Πως η μελέτη της πραγματικότητας που αντιμετωπίζει ο «άλλος», το έτερο στοιχείο, θα μας οδηγήσει στον προβληματισμό γύρω από την δική μας πραγματικότητα; Σίγουρα στην Κύπρο διαθέτουμε πολλές δυνατότητες και μέσα για να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση…

Μερικές πρόχειρες πρώτες σκέψεις…

Απαγκίστρωση από τη διπλωματία και την πολιτική σκέψη της Ελλάδος που αιωρείται μέσα στα παρακρατικά πλοκάμια της Αθήνας… Δεν χρειαζόμαστε τη γνώση και την εμπειρία της Αθήνας για να «ξεπεράσουμε» την πράσινη γραμμή… Διαθέτουμε πανεπιστημιακές δομές, πολύ πιο αποτελεσματικές από τις αντίστοιχες ελληνικές δομές… Έχουμε ένα Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και μια πληθώρα κολεγίων με κοινωνικές επιστήμες… Ας αναβαθμίσουμε λοιπόν τη δράση τους στο επιστημονικό πεδίο που αφορά την Τουρκία και την τουρκοκυπριακή κοινωνία. Έχουμε ένα «νεκρό» κανάλι που ονομάζεται ΡΙΚ2 και το οποίο πληρώνει ο Κύπριος φορολογούμενος… Ας το «ζωντανέψουμε» ως μια νέα οδό επικοινωνίας… Ας προχωρήσουμε στην ίδρυση δικών μας think tank, τα οποία θα λειτουργήσουν πέρα από τα σύνορα σκέψης των διεθνών σχέσεων και θα προσεγγίσουν το χθες και το σήμερα του τόπου με εργαλεία της κοινωνιολογίας και της πολιτικής επιστήμης… Ας επενδύσουμε επιτέλους διεξοδικά στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας (για τους τουρκοκύπριους) και της τουρκικής γλώσσας (για τους ελληνοκύπριους)… Ας «λυτρωθούν» επιτέλους τα μέσα αυτού του τόπου από τα έτοιμα τηλεγραφήματα των πρακτορείων… Αυτός ο τόπος μας ανήκει και έχουμε κάθε δικαίωμα και υποχρέωση να τον εξερευνήσουμε με όλους του τις εκφάνσεις…

Ας συζητήσουμε…

Όχι αποκλειστικά στα γραφεία του ΟΗΕ… Αλλά μέσα στις ίδιες μας τις κατοικίες…

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην Κυπριακή «Καθημερινή»

statesmen.gr