Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου: Η γυναικεία παρουσία στο ρεμπέτικο

Στην παράσταση του Πέτρου Ζούλια δεν γνωρίσαμε μόνο την Παπαγιαννοπούλου, αλλά και μερικά από τα τραγούδια της, τα οποία ακούσαμε από γνωστές εκτελέσεις της εποχής. Τοποθετημένα σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, αλλά και σε συγκεκριμένες περιόδους της ζωή της ίδιας, τα τραγούδια ανακτούσαν πια την δική τους ταυτότητα

Της Μαρίζας Θεοτοκάτου Την Κυριακή έπεσε η αυλαία στο θέατρο «Βασιλάκου» για την παράσταση «Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου», η οποία ανέβηκε φέτος  για τρίτη συνεχόμενη σεζόν με μεγάλη επιτυχία. Πρόκειται για το μονόλογο που έγραψε και σκηνοθέτησε ο Πέτρος Ζούλιας και ερμήνευσε με μοναδικό τρόπο η Νένα Μεντή. Για την συγγραφή του κειμένου, ο Ζούλιας βασίστηκε στο βιβλίο της Ρέας Μανέλη - εγγονής της  Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου-, με τίτλο «Η γιαγιά μου η Ευτυχία». Η παράσταση, πέρα από άρτιο καλλιτεχνικά εγχείρημα και  απολαυστική εμπειρία, ήταν, ταυτόχρονα, και μια καλή ευκαιρία για όσους την παρακολούθησαν να γνωρίσουν μια άκρως ενδιαφέρουσα προσωπικότητα και, μαζί, ένα μεγάλο ταλέντο του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Να «γνωρίσουν», γιατί η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου αποτελεί σήμερα ίσως μια από τις πιο «αφανείς» φυσιογνωμίες του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού. Γεννημένη το 1893 στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας, αναγκάστηκε να έρθει στην Ελλάδα μετά την μικρασιατική καταστροφή. Με δίπλωμα δασκάλας, το οποίο δεν χρησιμοποίησε ποτέ,  αρχικά σταδιοδρόμησε ως ηθοποιός και ποιήτρια, μέχρι να αναδειχθεί σε σπουδαία στιχουργό. Την τελευταία της πνοή την άφησε στις 7 Ιανουαρίου του 1972. Μια από τις πιο δημοφιλείς, μεταξύ των μελετητών, ετυμολογίες της λέξης «ρεμπέτικο» είναι από την τουρκική (επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) λέξη rebet, που σημαίνει περιθωριακός, εκτός νόμου. Παρερμηνεύοντας κατά κάποιον τρόπο τον ορισμό αυτό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου ήταν ρεμπέτισσα όχι μόνο λόγω των τραγουδιών που έγραφε, αλλά επειδή επέλεξε να ζήσει ολόκληρη την ζωή της εκτός κανόνων. Ο τρόπος που επέλεξε να ζει, να μιλάει, να συμπεριφέρεται, σίγουρα δεν «άρμοζαν» σε μια γυναίκα -και μάλιστα μορφωμένη- της εποχής της. Η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου ξεκίνησε να γράφει στίχους το 1948. Τις περισσότερες φορές τους πουλούσε έναντι ευτελούς οικονομικής αμοιβής για να μπορεί να τροφοδοτεί το μεγάλο της πάθος που ήταν τα χαρτιά.  Έτσι, μερικές από τις δημιουργίες της θα παραμείνουν για πάντα άγνωστες, καθώς μόνο ένα μικρό μέρος τους είναι καταχωρημένο με το όνομά της - η ίδια δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για τα πνευματικά δικαιώματα. Στην παράσταση του Πέτρου Ζούλια δεν γνωρίσαμε μόνο την Παπαγιαννοπούλου, αλλά και μερικά από τα τραγούδια της, τα οποία ακούσαμε από γνωστές εκτελέσεις της εποχής. Τοποθετημένα σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, αλλά και σε συγκεκριμένες περιόδους της ζωή της ίδιας, τα τραγούδια ανακτούσαν πια την δική τους ταυτότητα: τα τραγούδια που έγραψε για τον τελευταίο της άντρα, τον μεγάλο της έρωτα, για τον θάνατο της κόρης της, αλλά και γενικότερα για την κοινωνία, για όλες τις δυσκολίες και τις χαρές της ζωής της. «Τι τα θες, τι τα θες, πάντα έτσι είν΄η ζωή/θα γελάς ή θα κλαις βράδυ και πρωί», όπως λέει και ίδια. Κάπως έτσι, ας πούμε, ένα βράδυ, όταν η εγγονή της θα γυρίσει σπίτι κλαίγοντας, απογοητευμένη από το χώρο του θεάτρου με τον οποίο προσπαθεί να ασχοληθεί, η Παπαγιαννοπούλου θα της αφιερώσει  ένα από τα πιο γνωστά της τραγούδια: Να σου δώσω μια να σπάσεις,/αχ βρε κόσμε γυάλινε,/και να φτιάξω μια καινούργια/κοινωνία άλληνε. Κάπως έτσι γεννιόντουσαν οι περισσότερες δημιουργίες της: αυθόρμητα. Μερικά από τα πιο γνωστά τραγούδια που έχει γράψει για μεγάλες καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες της εποχής, όπως ο Β. Τσιτσάνης είναι ταΔυο πόρτες έχει η ζωή,  Είμαι αϊτός χωρίς φτερά,  Είμαστε αλάνια, Η Μαλάμω, Η φαντασία, Ηλιοβασιλέματα, Λίγο λίγο θα με συνηθίσεις,Μαντουμπάλα, Μου σπάσανε τον μπαγλαμά, Ο γυάλινος κόσμος, Όνειρο απατηλό, Περασμένες μου αγάπες, Πετραδάκι-πετραδάκι, Πήρα απ΄ τη νιότη χρώματα, Ρίχ΄ τε στο γυαλί φαρμάκι.  http://www.rednotebook.gr/