Ο «Κανένας» στη δημοκρατία των πλατειών

Του Παντελη Mπουκαλα


Το αυθόρμητο πολλοί το αγάπησαν και το δοξολόγησαν. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους αυθορμητίες, με τους αδέσποτους, δηλαδή με τον αυθορμητισμό όταν παύει να αφορά την περιοχή των ευχολογίων και αποκτά πραγματική υπόσταση, μαζική, πολιτική. Η ρητορεία περί αυθορμητισμού, αυτοδιαχείρισης, αυτοοργάνωσης, αυτοδιεύθυνσης κτλ. ακούγεται πάντοτε έντονη όσο όλα αυτά παραμένουν ανεκδήλωτα ή όταν έχουν λήξει. Το Πολυτεχνείο του 1973 λ.χ. είχε πολύ περισσότερους υμνητές όταν έγινε θρύλος παρά όταν ανήκε στην επικράτεια της ιστορίας, όταν συνέβαινε, οπότε πολλοί εκ των υστέρων σφετεριστών του το αναθεμάτιζαν σαν προβοκάτσια.
Οι αυθόρμητες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στις πλατείες της χώρας μπορεί να χαρακτηριστούν αμήχανες, αφού ακόμα και τα δημοφιλέστερα συνθήματα δεν ικανοποιούν όλους τους συμμετέχοντες ούτε επιδίδονται όλοι σε εκτονωτικές χειρονομίες κατά της Βουλής. Αλλά δεν ήταν δυνατόν να συμβεί αλλιώς, δεδομένου ότι στην αγανάκτηση φτάνουν ίσως όλοι από τον ίδιο δρόμο (τον αδιέξοδο δρόμο του Μνημονίου), αλλά την έξοδο δεν την ορίζουν όλοι με τον ίδιο τρόπο, και οι μισοί δεν βλέπουν καν έξοδο. Εν πάση περιπτώσει, στις συγκεντρώσεις αυτές βλέπουμε ενσώματο το μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας το οποίο στις δημοσκοπήσεις καλυπτόταν από την απάντηση «Κανένας», στις δε εκλογές επέλεγε την αποχή. Αυτή η σωματική παρουσία, ακόμα και βουβή, είναι αυθεντικά πολιτική. Εξίσου ενδιαφέρουσα, ωστόσο, είναι η αμηχανία που προκάλεσαν οι συγκεντρώσεις αυτές αφενός στο πολιτικό σύστημα, που φοβάται ότι υπερφαλαγγίζεται, αφετέρου στο συνήθως σύστοιχό του σύστημα των μίντια. Να τις καταγγείλουν δεν είναι εύκολο ούτε καν με τους όρους της αγοράς, πολύ δε περισσότερο όταν δεν συντρέχουν οι συχνά επιστρατευόμενοι λόγοι, επεισόδια, παρακώλυση της συγκοινωνίας και του εμπορίου κτλ. Φυσικά, όσοι (κόμματα ή Μέσα) είναι βέβαιοι ότι κατέχουν, μόνον αυτοί, τον λόγο της αληθείας, καταδίκασαν από την πρώτη στιγμή τη «ρηχότητα» των συνθημάτων και, διεκδικώντας το μονοπώλιο της οργής (δηλαδή την κομματική κεφαλαιοποίησή της), έκλεισαν τους αγανακτισμένους σε εισαγωγικά... Από την άλλη δεν λείπουν οι «γραμμιτζήδες», κομματικοί ή μιντιακοί, που διά του εισοδισμού ή του πατερναλισμού επιχειρούν να δώσουν στις εκδηλώσεις το «σωστό περιεχόμενο», το δικό τους δηλαδή. Καθόλου παράδοξο πάντως δεν είναι που ακόμα δεν είδαμε στο Σύνταγμα κανέναν από τους τόσους κυβερνητικούς, του πρωθυπουργού συμπεριλαμβανομένου, οι οποίοι, από την ασφάλεια της τηλεόρασης, διαβεβαιώνουν ότι «θα μπορούσαν να είναι και αυτοί μαζί με τους διαδηλωτές».
Το προς τα πού θα στραφεί η μαζική αγανάκτηση παραμένει προσώρας ανοιχτό ζήτημα. Το ότι κάτι παραμένει ανοιχτό όταν όλα τα υπόλοιπα δείχνουν κλειστά και αδιέξοδα προκαλώντας μια μελαγχολία στα όρια της κατάθλιψης, είναι παραμυθητικό· εξίσου παραμυθητικό με την αντοχή των κινητοποιήσεων και τον ειρηνικό τους χαρακτήρα.


http://www.kathimerini.gr