Νομικές πλευρές της αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους

Συνεχίζεται αμείωτη η σύγχυση γύρω...

από την ενδεχόμενη αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους. Το δίλημμα που απασχολεί την τρόικα και τις διάφορες δυνάμεις εξουσίας είναι εάν θα πραγματοποιηθεί η αναδιάρθρωση του χρέους στην παρούσα φάση ή μετά το 2013, όταν, δηλαδή, και θα έχει θεσμοθετηθεί ο πολυπόθητος γι’ αυτούς μηχανισμός «ελεγχόμενης πτώχευσης» μέσω της αναθεώρησης της Συνθήκης της Λισαβόνας. Βεβαίως, η μέχρι σήμερα συζήτηση κινείται στη σφαίρα της γενικολογίας και παραγνωρίζει διάφορες πλευρές του όλου ζητήματος. Ορισμένες από αυτές τις πλευρές επιχειρούμε να ανιχνεύουμε στο κείμενό μας αυτό. Εφαρμοστέο δίκαιο Μέχρι την υπαγωγή της χώρας μας στο Μνημόνιο, η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού δημόσιου χρέους υπαγόταν, από πλευράς εφαρμοστέου δικαίου, στο ελληνικό δίκαιο. Ταυτόχρονα, αρμόδια δικαστήρια για την επίλυση οποιασδήποτε σχετικής διαφοράς ήταν τα ελληνικά δικαστήρια. Επομένως, η χώρα μας θα μπορούσε με τη θέσπιση σχετικής νομοθεσίας να προχωρήσει νομίμως σε μονομερή αναδιάρθρωση μεγάλου μέρους του δημόσιου χρέους, καθορίζοντας κυρίαρχα τους όρους, τις προϋποθέσεις και τις λοιπές διαδικασίες σχετικά με το ζήτημα αυτό. Με τη δανειακή σύμβαση Ελλάδας - κρατών Ευρωζώνης - KfW, ύψους 80 δις ευρώ, για το εν λόγω ποσό του δημόσιου χρέους εφαρμοστέο δίκαιο είναι πλέον το αγγλικό δίκαιο και η σχετική δανειακή σύμβαση, ενώ οι διαφορές που θα προκύψουν θα επιλυθούν δικαστικά από το Δικαστήριο της ΕΕ, πλην της περίπτωσης ενδεχόμενων διαφορών με την KfW, που θα επιλυθούν από τα αγγλικά ή τα γερμανικά δικαστήρια. Μονομερής αναδιάρθρωση Η αναδιάρθρωση χρέους πραγματοποιείται είτε μονομερώς είτε σε συμφωνία με τους πιστωτές. Η μέχρι σήμερα ισχύουσα διαδικασία είναι άτυπη, ενώ μετά το 2013 θα υπόκειται στους κανόνες τής υπό θεσμοθέτηση «ελεγχόμενης πτώχευσης». Με την υπογραφή της δανειακής σύμβασης Ελλάδας - κρατών Ευρωζώνης η χώρα μας έχασε, επί της ουσίας, κάθε εξουσία να προβεί σε μονομερή αναδιάρ θρωση χρέους. Αυτό ισχύει όχι μόνο έναντι των κρατών-μελών της Ευρωζώνης αλλά και έναντι του ΔΝΤ και κάθε τρίτου πιστωτή για χρέη άνω των 250 εκατ. ευρώ. Έτσι, σε περίπτωση που η χώρα μας δεν προχωρήσει σε εμπρόθεσμη και ολοσχερή εξόφληση κάθε απαίτησης των παραπάνω πιστωτών για οφειλόμενα τοκοχρεολύσια, τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης δικαιούνται να καταγγείλουν μονομερώς τη δανειακή σύμβαση και να απαιτήσουν άμεσα και έντοκα όλα τα δάνεια που έχουν χορηγήσει μέχρι στιγμής στη χώρα μας στο πλαίσιο του μηχανισμού «στήριξης». Ποσά τα οποία είναι ηλίου φαεινότερο ότι δεν μπορεί να εξοφλήσει άμεσα η χώρα μας, οπότε οι δανειστές μπορούν να προχωρήσουν σε δικαστικές διεκδικήσεις και εν συνεχεία σε κατάσχεση ακόμη και της ακατάσχετης δημόσιας περιουσίας της χώρας. Συμπεφωνημένη αναδιάρθρωση Η συμπεφωνημένη αναδιάρθρωση απαιτεί συναίνεση των εμπλεκόμενων μερών. Αυτό δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο να συμβεί, καθώς δεν υφίσταται ακόμη σαφές και δεσμευτικό νομικό πλαίσιο που να υποχρεώνει όλους τους πιστωτές να προσέλθουν σε διαπραγματεύσεις. Επιπλέον, δεν υπάρχουν κανόνες σε σχέση με τον τρόπο λήψης απόφασης εκ μέρους των πιστωτών και την ενδεχόμενη δέσμευση όσων πιστωτών δεν συμφωνούν με τις προτεινόμενες λύσεις αναδιάρθρωσης του χρέους. Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο της διαδικασίας συμπεφωνημένης αναδιάρθρωσης χρέους, θα πρέπει να διασφαλίζεται η ισότητα μεταξύ των πιστωτών αλλά και η διαφάνεια των όρων της αναδιαπραγμάτευσης. Τα παραπάνω προβλήματα, πάντως, περιορίζονται σε σημαντικό βαθμό λόγω της σημερινής δομής του ελληνικού δημόσιου χρέους, όπως θα αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο μας. Μονομερής διαγραφή του χρέους Θα πρέπει, πάντως, να επισημανθεί ότι, εάν η χώρα μας προχωρήσει στη μονομερή διαγραφή του «επονείδιστου χρέους» και στη διεκδίκηση της άμεσης καταβολής των γερμανικών επανορθώσεων και της εξόφλησης του κατοχικού δα νείου, είναι προφανές πως δεν θα τίθεται πλέον ζήτημα αναδιάρθρωσης χρέους, αφού το δημόσιο χρέος σχεδόν θα εκμηδενιστεί. Αυτό το εγχείρημα όμως δεν μπορεί να το αναλάβει η παρούσα κυβέρνηση του Μνημο νίου, αλλά μια νέα, δημοκρατική, αντιμνημονιακή πλειοψηφία, η οποία θα συνδυάσει τα παραπάνω με την υιοθέτηση μιας άλλης πολιτικής, που θα βασίζεται στην καταγγελία του Μνημονίου και στη δίκαιη κατανομή του παραγόμενου πλούτου της χώρας. Νότης Μαριάς Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 21/4/11