Του Νίκου Κουρμουλή
Μαρκ Ρος «Η Τράπεζα. Πώς η Goldman Sachs κυβερνά τον κόσμο», μτφ.: Αριστέα Κομνηνέλλη, εκδ. Μεταίχμιο, σελ: 346, τιμή: 16.60 ευρώ
Ο βετεράνος των αγορών Μαρκ Ρος είναι διακεκριμένος δημοσιογράφος και ανταποκριτής της γαλλικής εφημερίδας «Le Monde» στο λονδρέζικο Σίτυ, το λίκνο της παγκόσμιας οικονομίας. Με ένα ευρέως διαβασμένο βιβλίο καταδεικνύει με αδρές γραμμές τη λειτουργία του σύγχρονου καπιταλισμού. Διευκρίνιση: ο τίτλος δεν είναι συνωμοτικός, αλλά ακραία κυριολεκτικός. Ο επενδυτικός κολοσσός της «Goldman Sachs» ενθυλακώνει την πολυσχιδή κάτοψη του χρηματοοικονομικού λογισμικού, όπως προέκυψε και εφευρέθηκε κυρίως τα τελευταία χρόνια.
Η λέξη - κλειδί για τον συγγραφέα και μελετητή είναι το εφευρετικό δαιμόνιο των στελεχών της τράπεζας. Η κίνηση της αόρατης αγοράς επαφίεται στις σύνθετες αλγοριθμικές φόρμουλες, στις συγχωνεύσεις και φυσικά στην αλαζονική επιθυμία για αέναο κέρδος. Η τεχνολογία των χρηματαγορών ξεπερνά κατά πολύ όπως φαίνεται εκείνη των φυσικών επιστημών ή των υπολογιστών. Η τράπεζα σπονσοράρει τον νέο κόσμο των αντιτιθέμενων όψεων των αγορών που στέκεται απέναντι στους παρεμβατισμούς που θέλουν να της επιβάλλουν κόμματα, ιδεολογίες και κυβερνήσεις. Για την τράπεζα αλήθεια δεν είναι μόνο μία. Αλλά ένα δομικό παλίμψηστο που μετακυλίεται ανάλογα με τα κελεύσματα των στρατηγικών επιλογών. Για παράδειγμα το σύστημα κάλυψης κινδύνου με τον τίτλο «Credit Default Swaps», τα περίφημα CDS, που ταλαιπωρούν και τη χώρα μας, είναι εφεύρεση της Goldman. Μια περίπλοκη διεργασία, ένα ακατανόητο εργαλείο, που είναι συμβόλαια ασφάλισης πάνω σε ένα χρέος για το οποίο δίνεται η εγγύηση στον πιστωτή ότι θα αποζημιωθεί ακόμη και αν ο οφειλέτης δεν είναι σε θέση να το αποπληρώσει. Δηλαδή αυτό σημαίνει πως ο οφειλέτης μπαίνει σε μονόδρομο υποθηκεύσεων, ακόμη και την ίδια του την ζωή. Ή τη χώρα ολόκληρη. Εξαρτάται από την αδηφαγία της τράπεζας.
Για τον συγγραφέα υπάρχουν συγκεκριμένα πρόσωπα που κινούν τις διαδικασίες και όχι ένα «σύστημα» γενικώς και αορίστως. Στελέχη της Goldman συνεργάζονται με πλείστες όσες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σε νευραλγικές θέσεις και ενίοτε βγάζουν και πρωθυπουργούς σαν τον Ρομάνο Πρόντι. Όσον αφορά την Ελλάδα, τα στοιχεία βρίθουν από μια πλημμυρίδα διαβουλεύσεων που σκοπό είχε από τη μία πλευρά να κρύψει το χρέος και από την άλλη να κερδοσκοπήσει ασύστολα εις βάρος της χώρας. Η ελληνική κυβέρνηση ζητεί από την τράπεζα να τη βοηθήσει εφευρίσκοντας τρόπους και τεχνάσματα έτσι ώστε να μπει στη ζώνη του ευρώ, δίχως να κινήσει υποψίες. Η Αθήνα θέλει να κρύψει την έκταση των ελλειμμάτων της. Η κυβέρνηση κοιτά να απαλλαγεί από τις στρατιωτικές δαπάνες έτσι ώστε να μην συμπεριλαμβάνονται στις δημόσιες.
Από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ είχε διατυπωθεί, τουλάχιστον στα χαρτιά, πως μια χώρα μπορεί να προχωρήσει στην ενσωμάτωση με την Ε.Ε. μόνο όταν έχει χρέος κάτω από το 60% του Α.Ε.Π και έλλειμμα προϋπολογισμού κάτω από 3%. Πρακτικά αδύνατο. Η Goldman Sachs εκείνη την εποχή είχε ρίξει το βάρος της στις αναδυόμενες οικονομίες των χωρών της πρώην ανατολικής Ευρώπης και της Ασίας.
Ηθικοί φραγμοί είναι κάτι ξένο για τους σταυροφόρους της χρηματικής υπεροχής, όπως χαρακτηρίζονται. Για την επενδυτική τράπεζα, η Ελλάδα είναι μάννα εξ ουρανού. Διαθέτει σύνθετα ομόλογα, αποτιμημένα με ασαφή κριτήρια και απροσδιόριστη δυνατότητα προεξόφλησης. Αν προσθέσουμε και την ανθούσα παραοικονομία με τους μη περιοριστικούς κανόνες του Χρηματιστηρίου Αθηνών, τότε το έδαφος για κερδοσκοπία είναι πρόσφορο. Οι υπουργοί οικονομικών της Ευρώπης σπεύδουν να κουκουλώσουν την υπόθεση. Η Ελλάδα εξαφανίζει προσωρινά μερικά δισεκατομμύρια χρέους και η τράπεζα αποκτά διεθνή φήμη ως πανάξια διαχειρίστρια δημόσιου χρέους.
Στην περίπτωση των ελληνικών ομολόγων, ο μηχανισμός αποτροπής κινδύνων ή αλλιώς CDS απέδωσε τα βέλτιστα αφού τα πρώτα χρόνια προστατεύθηκε το χρέος από τις συναλλαγματικές διακυμάνσεις κατά τη μετατροπή του σε ευρώ. Η ισοτιμία που επετεύχθη ικανοποιεί απόλυτα την τράπεζα. Η Ελλάδα βέβαια δεσμεύεται να αποπληρώσει για μακρύ χρονικό διάστημα, τουλάχιστον μέχρι το 2019, στην τράπεζα τεράστια ποσά με επαχθείς όρους, που χαρακτηρίζονται ευθέως τοκογλυφικοί. Όπως λένε επιφανή στελέχη της, η Goldman Sachs δεν είναι η Μητέρα Τερέζα. Σε επίπεδο οργάνωσης και ανθρώπινου δυναμικού οι λεπτομερειακές πληροφορίες για τα μέλη της που μας προμηθεύει ο συγγραφέας είναι πράγματι εντυπωσιακές: Εξαντλητική μέθοδος, αναλυτική ικανότητα, τάξη, μαθηματική σκέψη είναι μερικοί άξονες της συμπεριφοράς των στελεχών.
Απαγορεύεται ο εγωτισμός και η ατομική επίδειξη. Ο κοινοτισμός θεωρείται απαραίτητος, ενώ οι πληροφορίες όπως και τα καθήκοντα μοιράζονται εξίσου. Έτσι σαν μια παράφραση της μαοϊκής ρήσης μπορούμε να πούμε ότι στόχος είναι ο εξής: τα στελέχη να ελέγχουν το χρήμα και ποτέ το αντίθετο. Το «εμείς» της μεγαλειότητας απαιτεί διακριτικότητα. Οι άνθρωποι που βοηθούν την εξάπλωση της κυριαρχίας των αγορών και την εγκαθίδρυση νέων βασιλιάδων του χρήματος, απεχθάνονται την εκζήτηση. Μαζί τους διαμορφώνεται ένα καινούργιο μοντέλο καπιταλισμού, που δρα ριζικά πάνω στην αρχή της αμοιβαιότητας του Άνταμ Σμιθ.
Οι ιδιοκτησιακές αρχές της κοινής ωφελείας καταπατούνται και εξοβελίζονται για χάρη του στοιχήματος στην άνοδο και την πτώση αξιών, όπως και στην ελεύθερη διακύμανση της μεταβλητότητας των χρηματαγορών. Οι πολιτικοί, ηθικοί, ανθρωπιστικοί όροι της αγοραπωλησίας του χρήματος, αποβάλλονται και μετατρέπονται σε παρασκηνιακούς νομοθέτες μιας εκστατικής μηχανής μπροστά στην υπερκινητικότητα των κεφαλαίων. Η εποχή που τα κράτη έλυναν διαφορές με τα όπλα μπορεί κατά πολλούς να έχει παρέλθει. Μόνο που τα ομόλογα είναι δυο φορές πιο φονικά. Ο Μαρκ Ρος γράφει με τρόπο απτό και εμπεριστατωμένο, δίχως κομπασμούς για τον «θαυμαστό καινούργιο κόσμο» των αγοραπωλησιών. Με το φάντασμα του Σόρος να επικρέμεται...
http://www.avgi.gr/
Για τον συγγραφέα υπάρχουν συγκεκριμένα πρόσωπα που κινούν τις διαδικασίες και όχι ένα «σύστημα» γενικώς και αορίστως. Στελέχη της Goldman συνεργάζονται με πλείστες όσες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σε νευραλγικές θέσεις και ενίοτε βγάζουν και πρωθυπουργούς σαν τον Ρομάνο Πρόντι.
Ο βετεράνος των αγορών Μαρκ Ρος είναι διακεκριμένος δημοσιογράφος και ανταποκριτής της γαλλικής εφημερίδας «Le Monde» στο λονδρέζικο Σίτυ, το λίκνο της παγκόσμιας οικονομίας. Με ένα ευρέως διαβασμένο βιβλίο καταδεικνύει με αδρές γραμμές τη λειτουργία του σύγχρονου καπιταλισμού. Διευκρίνιση: ο τίτλος δεν είναι συνωμοτικός, αλλά ακραία κυριολεκτικός. Ο επενδυτικός κολοσσός της «Goldman Sachs» ενθυλακώνει την πολυσχιδή κάτοψη του χρηματοοικονομικού λογισμικού, όπως προέκυψε και εφευρέθηκε κυρίως τα τελευταία χρόνια.
Η λέξη - κλειδί για τον συγγραφέα και μελετητή είναι το εφευρετικό δαιμόνιο των στελεχών της τράπεζας. Η κίνηση της αόρατης αγοράς επαφίεται στις σύνθετες αλγοριθμικές φόρμουλες, στις συγχωνεύσεις και φυσικά στην αλαζονική επιθυμία για αέναο κέρδος. Η τεχνολογία των χρηματαγορών ξεπερνά κατά πολύ όπως φαίνεται εκείνη των φυσικών επιστημών ή των υπολογιστών. Η τράπεζα σπονσοράρει τον νέο κόσμο των αντιτιθέμενων όψεων των αγορών που στέκεται απέναντι στους παρεμβατισμούς που θέλουν να της επιβάλλουν κόμματα, ιδεολογίες και κυβερνήσεις. Για την τράπεζα αλήθεια δεν είναι μόνο μία. Αλλά ένα δομικό παλίμψηστο που μετακυλίεται ανάλογα με τα κελεύσματα των στρατηγικών επιλογών. Για παράδειγμα το σύστημα κάλυψης κινδύνου με τον τίτλο «Credit Default Swaps», τα περίφημα CDS, που ταλαιπωρούν και τη χώρα μας, είναι εφεύρεση της Goldman. Μια περίπλοκη διεργασία, ένα ακατανόητο εργαλείο, που είναι συμβόλαια ασφάλισης πάνω σε ένα χρέος για το οποίο δίνεται η εγγύηση στον πιστωτή ότι θα αποζημιωθεί ακόμη και αν ο οφειλέτης δεν είναι σε θέση να το αποπληρώσει. Δηλαδή αυτό σημαίνει πως ο οφειλέτης μπαίνει σε μονόδρομο υποθηκεύσεων, ακόμη και την ίδια του την ζωή. Ή τη χώρα ολόκληρη. Εξαρτάται από την αδηφαγία της τράπεζας.
Για τον συγγραφέα υπάρχουν συγκεκριμένα πρόσωπα που κινούν τις διαδικασίες και όχι ένα «σύστημα» γενικώς και αορίστως. Στελέχη της Goldman συνεργάζονται με πλείστες όσες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σε νευραλγικές θέσεις και ενίοτε βγάζουν και πρωθυπουργούς σαν τον Ρομάνο Πρόντι. Όσον αφορά την Ελλάδα, τα στοιχεία βρίθουν από μια πλημμυρίδα διαβουλεύσεων που σκοπό είχε από τη μία πλευρά να κρύψει το χρέος και από την άλλη να κερδοσκοπήσει ασύστολα εις βάρος της χώρας. Η ελληνική κυβέρνηση ζητεί από την τράπεζα να τη βοηθήσει εφευρίσκοντας τρόπους και τεχνάσματα έτσι ώστε να μπει στη ζώνη του ευρώ, δίχως να κινήσει υποψίες. Η Αθήνα θέλει να κρύψει την έκταση των ελλειμμάτων της. Η κυβέρνηση κοιτά να απαλλαγεί από τις στρατιωτικές δαπάνες έτσι ώστε να μην συμπεριλαμβάνονται στις δημόσιες.
Από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ είχε διατυπωθεί, τουλάχιστον στα χαρτιά, πως μια χώρα μπορεί να προχωρήσει στην ενσωμάτωση με την Ε.Ε. μόνο όταν έχει χρέος κάτω από το 60% του Α.Ε.Π και έλλειμμα προϋπολογισμού κάτω από 3%. Πρακτικά αδύνατο. Η Goldman Sachs εκείνη την εποχή είχε ρίξει το βάρος της στις αναδυόμενες οικονομίες των χωρών της πρώην ανατολικής Ευρώπης και της Ασίας.
Ηθικοί φραγμοί είναι κάτι ξένο για τους σταυροφόρους της χρηματικής υπεροχής, όπως χαρακτηρίζονται. Για την επενδυτική τράπεζα, η Ελλάδα είναι μάννα εξ ουρανού. Διαθέτει σύνθετα ομόλογα, αποτιμημένα με ασαφή κριτήρια και απροσδιόριστη δυνατότητα προεξόφλησης. Αν προσθέσουμε και την ανθούσα παραοικονομία με τους μη περιοριστικούς κανόνες του Χρηματιστηρίου Αθηνών, τότε το έδαφος για κερδοσκοπία είναι πρόσφορο. Οι υπουργοί οικονομικών της Ευρώπης σπεύδουν να κουκουλώσουν την υπόθεση. Η Ελλάδα εξαφανίζει προσωρινά μερικά δισεκατομμύρια χρέους και η τράπεζα αποκτά διεθνή φήμη ως πανάξια διαχειρίστρια δημόσιου χρέους.
Στην περίπτωση των ελληνικών ομολόγων, ο μηχανισμός αποτροπής κινδύνων ή αλλιώς CDS απέδωσε τα βέλτιστα αφού τα πρώτα χρόνια προστατεύθηκε το χρέος από τις συναλλαγματικές διακυμάνσεις κατά τη μετατροπή του σε ευρώ. Η ισοτιμία που επετεύχθη ικανοποιεί απόλυτα την τράπεζα. Η Ελλάδα βέβαια δεσμεύεται να αποπληρώσει για μακρύ χρονικό διάστημα, τουλάχιστον μέχρι το 2019, στην τράπεζα τεράστια ποσά με επαχθείς όρους, που χαρακτηρίζονται ευθέως τοκογλυφικοί. Όπως λένε επιφανή στελέχη της, η Goldman Sachs δεν είναι η Μητέρα Τερέζα. Σε επίπεδο οργάνωσης και ανθρώπινου δυναμικού οι λεπτομερειακές πληροφορίες για τα μέλη της που μας προμηθεύει ο συγγραφέας είναι πράγματι εντυπωσιακές: Εξαντλητική μέθοδος, αναλυτική ικανότητα, τάξη, μαθηματική σκέψη είναι μερικοί άξονες της συμπεριφοράς των στελεχών.
Απαγορεύεται ο εγωτισμός και η ατομική επίδειξη. Ο κοινοτισμός θεωρείται απαραίτητος, ενώ οι πληροφορίες όπως και τα καθήκοντα μοιράζονται εξίσου. Έτσι σαν μια παράφραση της μαοϊκής ρήσης μπορούμε να πούμε ότι στόχος είναι ο εξής: τα στελέχη να ελέγχουν το χρήμα και ποτέ το αντίθετο. Το «εμείς» της μεγαλειότητας απαιτεί διακριτικότητα. Οι άνθρωποι που βοηθούν την εξάπλωση της κυριαρχίας των αγορών και την εγκαθίδρυση νέων βασιλιάδων του χρήματος, απεχθάνονται την εκζήτηση. Μαζί τους διαμορφώνεται ένα καινούργιο μοντέλο καπιταλισμού, που δρα ριζικά πάνω στην αρχή της αμοιβαιότητας του Άνταμ Σμιθ.
Οι ιδιοκτησιακές αρχές της κοινής ωφελείας καταπατούνται και εξοβελίζονται για χάρη του στοιχήματος στην άνοδο και την πτώση αξιών, όπως και στην ελεύθερη διακύμανση της μεταβλητότητας των χρηματαγορών. Οι πολιτικοί, ηθικοί, ανθρωπιστικοί όροι της αγοραπωλησίας του χρήματος, αποβάλλονται και μετατρέπονται σε παρασκηνιακούς νομοθέτες μιας εκστατικής μηχανής μπροστά στην υπερκινητικότητα των κεφαλαίων. Η εποχή που τα κράτη έλυναν διαφορές με τα όπλα μπορεί κατά πολλούς να έχει παρέλθει. Μόνο που τα ομόλογα είναι δυο φορές πιο φονικά. Ο Μαρκ Ρος γράφει με τρόπο απτό και εμπεριστατωμένο, δίχως κομπασμούς για τον «θαυμαστό καινούργιο κόσμο» των αγοραπωλησιών. Με το φάντασμα του Σόρος να επικρέμεται...
http://www.avgi.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.