Το νόημα της επίσκεψης του Νίκου Κοτζιά στη Βουδαπέστη

Του Κώστα Ράπτη

Θα μπορούσε να ονομασθεί και «σύνοδος του Turkish Stream»: η πενταμερής συνάντηση της Βουδαπέστης στην οποία έλαβε μέρος ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, προτού προστεθεί στην υπό τον πρωθυπουργό ελληνική αντιπροσωπεία που επισκέπτεται τη Μόσχα, είχε ως αντικείμενο τη διατύπωση ενός πολιτικού μηνύματος το οποίο είναι βέβαιο ότι θα γίνει δεκτό με ικανοποίηση από τη ρωσική πλευρά – όχι όμως απαραίτητα και από τις Βρυξέλλες.

Στη συνάντηση, που διοργανώθηκε με ουγγρική πρωτοβουλία, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας, της πΓΔΜ, της Σερβίας και της Ουγγαρίας, καθώς και ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας υπέγραψαν μια Κοινή Διακήρυξη για την Ενίσχυση της Ενεργειακής Συνεργασίας στην οποία τίθεται ο στόχος της ενίσχυσης των διασυνδέσεων μεταξύ των συστημάτων φυσικού αερίου των συγκεκριμένων πέντε χωρών, εκφράζεται υποστήριξη στη δημιουργία μιας «εμπορικά βιώσιμης επιλογής διαφοροποίησης των οδών και των πηγών μεταφοράς φυσικού αερίου από την Τουρκία στις χώρες της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης» και διατυπώνεται η φιλοδοξία να αποκτήσει η περιοχή, με την κατάλληλη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων για έργα υποδομής, ένα επίπεδο ενεργειακής διαφοροποίησης ανάλογο με αυτό της Δυτικής Ευρώπης. Η όλη σύλληψη εμφανίζεται ανοιχτή και σε άλλες χώρες, προφανώς των Δυτικών Βαλκανίων, που επιθυμούν «με συνεργατικό πνεύμα να συμμετάσχουν σε αυτές τις προσπάθειες».

Τα παραπάνω ομολογείται ότι αποτελούν προς το παρόν απλώς την έκφραση μιας πολιτικής πρόθεσης και αναγνωρίζεται η ανάγκη περαιτέρω διαλόγου επί συγκεκριμένων (τεχνικών) θεμάτων μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών, καθώς και με τις ενδιαφερόμενες εταιρείες.

Ήδη πάντως η σύνθεση της πενταμερούς είναι αποκαλυπτική, εφόσον σε αυτήν περιλαμβάνονται δύο κράτη της Ε.Ε. (Ελλάδα, Ουγγαρία), τα οποία αντιμετωπίζουν την πολιτική καχυποψία των υπολοίπων για το επίπεδο των σχέσεων που επιθυμούν με τη Μόσχα, καθώς και τρία κράτη εκτός Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της -παραδοσιακά προσβλέπουσας προς τη Ρωσία- Σερβίας.

Η Κοινή Διακήρυξη της Βουδαπέστης επικαλείται την κοινή ευθύνη της Ε.Ε. για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και εγγράφεται στο πνεύμα του Νοτίου Διαδρόμου Μεταφοράς Φυσικού Αερίου. Όμως η «διαφοροποίηση», στην οποία θέλει να συμβάλλει, δεν αφορά επί της ουσίας παρά τον Διαδριατικό Αγωγό TAP (που από την Τουρκία θα κατευθύνεται στην Ιταλία), ενώ πέρα από τα ζητήματα της βιωσιμότητας, χρηματοδότησης, συμμετοχής κατασκευαστών κ.ο.κ. εκκρεμές παραμένει το μεγαλύτερο ερώτημα, αυτό της τροφοδοσίας του όποιου νέου αγωγού.

Επ΄ αυτού (και για όσο διάστημα η διαπραγμάτευση Δύσης-Ιράν δεν έχει φτάσει στο επίπεδο που να επιτρέπει περισσότερο ευφάνταστες λύσεις) μοναδική διαθέσιμη απάντηση είναι ο αγωγός Turkish Stream, με προέλευση την Τουρκία και τερματισμό σε κόμβο στα ελληνοτουρκικά σύνορα, τον οποίο εξήγγειλε αιφνιδιαστικά πέρσι ο Vladimir Putin, ακυρώνοντας το σχέδιο του South Stream.

Επί μακρόν (με βάση και το ότι η σύμπραξη Ρωσίας-Τουρκίας εμφανίζει ακόμη «τυφλά σημεία» που δεν έχουν συμφωνηθεί) η εξαγγελία αυτή αντιμετωπιζόταν στις Βρυξέλλες ως «μπλόφα», με στόχο την παράκαμψη των αντιρρήσεων της Ε.Ε. και την αναβίωση του South Stream. 

Ωστόσο, η Μόσχα καθιστά σαφές ότι δεν θεωρεί πλέον αξιόπιστο εταίρο τη Βουλγαρία, όσο τουλάχιστον βρίσκεται στα πράγματα η παρούσα βουλγαρική κυβέρνηση, ενώ και οι προβλέψεις του Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου της Ε.Ε. για διαφοροποίηση της παροχής αερίου από την ιδιοκτησία των αγωγών είναι δεδομένες.

Σε αυτό το φόντο, η Κοινή Διακήρυξη της Βουδαπέστης προσφέρει αξιοπιστία στο σχέδιο του Turkish Stream, εμφανίζοντας μια ομάδα πέντε κρατών έτοιμη να συμπράξει περαιτέρω. Με αυτή την έννοια, ο Νίκος Κοτζιάς δεν μετέβη στη Μόσχα με άδεια χέρια…

Πηγή:www.capital.gr