Οντως! Η σημερινή Ελλάδα δεν έχει σχέση με την Ελλάδα της Κατοχής και της μετεμφυλιακής περιόδου. Τότε, ήμασταν φτωχοί, πληγωμένοι, διχασμένοι, μα αισιόδοξοι. Φάνηκε μέσα στα επόμενα χρόνια. Η αισιοδοξία δεν ήταν ανέρειστη... Σήμερα, είμαστε φτωχοί, άναυδοι, απελπισμένοι και απαισιόδοξοι. Καμμιά χαραμάδα αισιοδοξίας, κανένα ασφαλές δείγμα θετικής προοπτικής.
Κάθε πικρή περίοδος κρύβει μέσα της ένα δραστικό αντίδοτο. Την ελπίδα ότι ο εφιάλτης έχει ημερομηνία λήξεως. Ετσι με την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Ο κύκλος έκλεισε, και οι Ελληνες «με βάσανα και δάφνες» πέρασαν σε νέα εποχή. Δύσκολη και αυτή, ειδικά για τους αριστερούς, πηγή καταλυτικών στρεβλώσεων (αστυφιλία, γιγάντωση και καταστροφή της Αθήνας, ανισόρροπη οικονομική ανάπτυξη κ.ά.), αλλά και αφετηρία για καλύτερες ημέρες. Ανασυγκρότηση, εύκολη ανεύρεση εργασίας, σημαντική βελτίωση των οικονομικών. Υπήρχε ακόμη φτώχεια, αλλά η κατάσταση σε σύγκριση με τις πρότερες δεκαετίες ήταν όπως η μέρα με τη νύχτα, έστω με φορτισμένες πολιτικές καταστάσεις και τη μετανάστευση σήμα κατατεθέν.
Ενας κόσμος ασκημένος σε ανείπωτες δυσκολίες μετέδιδε στους επιγόνους τον πλούτο τού λιτώς διάγειν, τη σοφία της στωικότητος και προπάντων τη σπίθα της ελπίδος. Υπήρχε φως στον ορίζοντα, έθρωσκε αναγέννηση. Εν πάση περιπτώσει υπήρχε ένα ευοίωνο «εν δυνάμει», κάτι εφικτό και κατακτήσιμο. Ζέση και φλόγα. Αφού τα καταφέραμε στις ζοφερές περιόδους, δεν θα τα καταφέρουμε τώρα; Κάπως έτσι ισορρόπησαν τα πράγματα. Με ανισότητες, ναι. Με ένα κράτος-μητρυιά για τους αριστερούς. Με αποκλεισμούς και αδικίες. Αλλά με τη συλλογική συνείδηση πεπεισμένη ότι «υπάρχει μέλλον».
Σήμερα η Ελλάδα δεν είναι φτωχόσπιτο. Φαντάζει κατεδαφισμένο οίκημα χωρίς υλικά ανοικοδόμησης. Ερειπωμένοι άνθρωποι σε σωρό ερειπίων. Αναυδοι από την ξαφνική και αδιανόητη συμφορά, ταπεινωμένοι, ηττημένοι και ακίνητοι. Παγωμένοι. Σαν τη γυναίκα του Λωτ... Κάποτε η φτώχεια ήταν γενική συνθήκη για την πλειονότητα, αλλά δεν υποδήλωνε σε καμμιά περίπτωση καθεστώς αναξιοπρέπειας. Σήμερα, η φτώχεια, που μεταστατικώς καλπάζει στο σώμα της χώρας, λειτουργεί παραλυτικά. Δεν καταστρέφει απλώς την αντοχή. Βυθίζει στην απελπισία. Οξειδώνει ιδιότητες, δυνατότητες και χαρίσματα. Πολτοποιεί συνειδήσεις.
Η Ελλάδα του αδιεξόδου και της μεταναστευτικής αιμορραγίας -μετανάστευση με απείρως πιο οδυνηρά χαρακτηριστικά από εκείνη της δεκαετίας του '60- αποτυπώνεται μελαγχολικά στο τελευταίο σημείωμα του αυτόχειρα εθνοφύλακα της Λήμνου: «Δεν μπορώ να ζω άλλο σε βάρος των φίλων μου. Χειμώνιασε και πρέπει να μείνω άστεγος. Η υγεία μου είναι χάλια. Εχω ένα χρόνο να πάρω τα φάρμακα για το ζάχαρο. Παρακαλώ τον Μητροπολίτη Λήμνου να αφήσει να με θάψουν σαν χριστιανό»...
Προσφάτως δημοσιεύθηκε στους «New York Timeς» (αναδημοσιεύθηκε στα «Νέα» και στην «Καθημερινή») ένα εξαιρετικό κείμενο. Το υπογράφει μια Ισπανίδα, που συγκρίνει το σήμερα με το χθες της πατρίδας της. «Φτωχοί, χαμένοι, έκπληκτοι και μπερδεμένοι» είναι ο τίτλος. Σα να το 'γραψε (και) για μας. Ιδού η κατακλείδα: «Εάν μας έβλεπαν οι παππούδες μας θα πέθαιναν από τα γέλια και ύστερα από ντροπή. Για εκείνους η οικονομική ύφεση θα ήταν απλώς μια άβολη συγκυρία και όχι μια κρίση. Οι Ισπανοί, που για αιώνες γνώριζαν πώς να είναι φτωχοί με αξιοπρέπεια, ποτέ δεν έμαθαν να είναι πειθήνιοι. Ποτέ, εκτός από σήμερα»...
Ορισμένοι -οι γνωστοί και σεσημασμένοι- δεν συμμερίζονται τις απαισιόδοξες αυτές διαπιστώσεις και εκτιμήσεις. Υμνούν τις μεταρρυθμίσεις, εξαίρουν την αλλαγή προσανατολισμού και επενδύουν στο νέο πνεύμα από το οποίο, όπως λένε, αρχίζει να εμφορείται η κοινωνία. Βλέπουν μια νέα Ελλάδα στα σκαριά. Οι ενάντιες διαπιστώσεις, οι ενστάσεις, οι αντιρρήσεις και οι αντιδράσεις συνιστούν κατά τη γνώμη τους τούς σπασμούς του «παλαιού», έναντι του χυμώδους «νέου». Και συνοψίζουν την άποψή τους για όσους αντιδρούν στη λέξη «μιζέρια».
Ετσι συνέβαινε πάντα. Καθένας και η οπτική του. Σε άλλη εκδοχή, καθένας και τα συμφερόντα της τάξης του, η συντήρηση του ρόλου και η δυσανεξία προς ό,τι τα απειλεί αυτά ή τα εχθρεύεται. Ομως σε τέτοια οριακή εποχή, κατεδαφιστική και αδιέξοδη, συνιστά ασυγχώρητη εμμονή ή καταφανή ιδιοτέλεια η παράκαμψη του προφανούς. Οτι η Ελλάδα ζει ημέρες χειρότερες από την Κατοχή και τη δεκαετία του '50. Το μαρτυρεί μελαγχολικά η πραγματικότητα. Και το βεβαιώνουν οι αναπόφευκτες συγκρίσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.