Η ώρα της μεγάλης «κουράς»

Ολοκληρώνεται η γερμανοποίηση και η τραπεζική άλωση Ευρωζώνης και Ε.Ε. με το σχέδιο bail in- Πώς και γιατί η Ελλάδα μπορεί να γίνει πειραματόζωο για το πρώτο κούρεμα καταθέσεων στο «προβλεπτό μέλλον»
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου 



Το γερμανικό σχέδιο για την Ε.Ε. και το ευρώ προχωρά χωρίς να συναντά ισχυρές αντιστάσεις ακόμη και στα ευρωπαϊκά όργανα που κατά τεκμήριο έχουν τη στοιχειώδη δημοκρατική νομιμοποίηση, όπως το ευρωκοινοβούλιο. Το τελευταίο, αυτή την εβδομάδα έδωσε την έγκρισή του στο σχέδιο της Κομισιόν για τις τραπεζικές διασώσεις του εγγύς μέλλοντός μας. Το σχέδιο φέρει τη σφραγίδα του Βερολίνου και του «κλάμπ των Βορείων», καθώς ενσωματώνει τη βασική αντίληψή τους: το bail out τελείωσε, στο εξής μόνο bail in, ήτοι διάσωση των τραπεζών με «ίδια μέσα». Φυσικά, πρόκειται περί ανόητης πολιτικής απάτης. Τα «ίδια μέσα», που υποτίθεται ότι επιστρατεύονται για να αποτραπεί νέα επιβάρυνση των φορολογουμένων ,είναι στην ουσία ένα υποσύνολο των ίδιων των φορολογουμένων, αυτή τη φορά με την ιδιότητα των αποταμιευτών. Ως γνωστόν οι τράπεζες δεν έχουν «ίδια μέσα». Όλες τις βρομοδουλειές τις κάνουν με τα λεφτά των άλλων. 

«Εθνικές» διασώσεις 
Βάσει της συμφωνίας, από το 2015 τίθεται σε ισχύ το πλαίσιο της τραπεζικής ένωσης και από το 2016 θα χρησιμοποιείται και το εργαλείο του bail in σε περίπτωση ανάγκης διάσωσης μιας τράπεζας. Οι πιστωτές μιας τράπεζας- μέτοχοι, ομολογιούχοι και καταθέτες άνω των 100.000 ευρώ- θα αναλαμβάνουν πρώτοι το κόστος της τραπεζικής εκκαθάρισης κατά φθίνουσα ποσόστωση. Εφόσον χρειάζονται πρόσθετοι πόροι, θα υπάρχουν τα εθνικά ταμεία εξυγίανσης τα οποία πρέπει να χρηματοδοτηθούν από τώρα και για την επόμενη δεκαετία ώστε να φτάσουν το 1% των ασφαλισμένων καταθέσεων. Πώς θα χρηματοδοτηθούν; Είτε με φόρους, είτε με τραπεζικά τρικ «δήμευσης» μέρους των αποταμιεύσεων. Σε κάθε περίπτωση, τα εθνικά ταμεία εξυγίανσης επί της ουσίας αποκλείεται να είναι χρήσιμα και με αρκετούς πόρους πριν από τα επόμενα 4-5 χρόνια. Άρα το μεγάλο βάρος πέφτει στους «πιστωτές» των τραπεζών. Ως έσχατο καταφύγιο θα χρησιμοποιείται το «ταμείο» του ESM, το οποίο όμως με πραγματικά διαθέσιμους πόρους μόλις 60 δισ. ευρώ είναι μάλλον διακοσμητικού χαρακτήρα για τις 6.000 ευρωπαϊκές τράπεζες που μπαίνουν στην ενιαία ευρωπαϊκή εποπτεία. 
Θεωρητικά, η «εθνικοποίηση» του κόστους διάσωσης των τραπεζών που θα βρίσκονται υπό ευρωπαϊκή εποπτεία είναι μεταβατική και έχει ως απώτατο στόχο τη δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού ταμείου. Ωστόσο, βάσει του γερμανικού σχεδιασμού ο στόχος αυτός είναι «δεκαετίας», άρα πρακτικά άνευ ουσίας. Σε δέκα χρόνια κανείς δεν ξέρει αν θα υπάρχει η Ε.Ε., η ευρωζώνη ή αν η Γερμανία θα έχει λόγους να είναι στις τάξεις της. 
Υποσημειώσεις 
Υπό την αίρεση της τελικής έγκρισής της από τη σύνοδο κορυφής την ερχόμενη εβδομάδα, η συμφωνία έχει και δυο ενδιαφέρουσες υποσημειώσεις: Πρώτον, τη δυνατότητα που αφήνεται σε ένα κράτος μέλος να προχωρήσει σε διάσωση μιας τράπεζας με κρατικούς πόρους αν το κρίνει «εθνικά απαραίτητο», κι αυτό μπορεί κανείς να υποψιαστεί τι σημαίνει ειδικά για τη γερμανική ηγεσία που από τότε που ξεκίνησε η συζήτηση για την τραπεζική ένωση προσπαθεί να κρύψει κάτω από το χαλί το χρέος των γερμανικών περιφερειακών τραπεζών. Δεύτερον, το παράθυρο που αφήνει στις κυβερνήσεις να «δημεύσουν» καταθέσεις και κάτω του ορίου των 100.000 ευρώ, αφού δεν υπάρχει ευρωπαϊκή νομοθεσία που να το κατοχυρώνει, αλλά μόνον αποφάσεις των κυβερνήσεων. Αυτό αποκαλύφθηκε σαφώς και από την απάντηση του επιτρόπου Αλμούνια σε ερώτηση του ευρωβουλευτή Νίκου Χουντή. Και το ίδιο υπαινίσσεται ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος, που σε συνάντησή του με την ΟΤΟΕ δήλωσε ότι «δεν υπάρχει περίπτωση για κούρεμα καταθέσεων στο προβλεπτό μέλλον». 
Αυτό το τελευταίο σημαίνει πολύ απλά ότι στο «απρόβλεπτο μέλλον» η Ελλάδα μπορεί να έχει την… ευτυχία να είναι η πρώτη χώρα στην οποία θα εφαρμοστεί το bail in και το κούρεμα των καταθέσεων, ακριβώς άλλωστε όπως συνέβη με το PSI που είχε θύματα κυρίως ανάμεσα στα ασφαλιστικά ταμεία, τα νοσοκομεία, τα πανεπιστήμια, κοινωνικούς και κρατικούς φορείς και ανυποψίαστους ιδιώτες ομολογιούχους-αποταμιευτές. 
Ακούγεται ως απλή εικασία, αλλά ίσως δεν είναι. Η κυβέρνηση κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες να αντέξει πολιτικά την βασανιστική διαπραγμάτευση με την τρόικα αυτό το Σαββατοκύριακο, έπειτα στον νέο γύρο αξιολόγησης τον Ιανουάριο και ούτω καθεξής. Η φιλοδοξία του Μαξίμου είναι να πορευτεί με το bonus της ευρωπαϊκής προεδρίας μέχρι τις ευρωεκλογές, να μη διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη από το αποτέλεσμά τους και να φτάσει στην πολυπόθητη συζήτηση για τη νέα αναδιάρθρωση του χρέους από τον Ιούνιο και μετά. Στο μεταξύ, ίσως χρειαστεί να αντιμετωπίσει το ζήτημα του χρηματοδοτικού κενού με ένα συνδυασμό αξιοποίησης των αποθεμάτων (π.χ. των 10 δισ. ευρώ που περισσεύουν μέχρι στιγμής από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, εφόσον το εγκρίνουν οι δανειστές) και μιας απελπισμένης εξόδου στις αγορές ομολόγων, με υψηλό τίμημα. 
Αποστράγγιση 
Ωστόσο, στον ριψοκίνδυνο αυτό σχεδιασμό η κυβέρνηση έχει πάρα πολλούς εχθρούς στο εσωτερικό μέτωπο- κυρίως την τεράστια κοινωνική πλειοψηφία που θα υποστεί την νέα επίθεση φόρων και περικοπών- και σχεδόν κανέναν σύμμαχο στα εξωτερικά μέτωπα. Ο χειρότερος αντίπαλός της είναι οι ειδικές συνθήκες αποστράγγισης της νομισματικής ρευστότητας που θα δημιουργηθούν στην Ε.Ε. και διεθνώς το πρώτο εξάμηνο του 2014. Κι αυτό γιατί το διάστημα αυτό αναμένεται να συμπέσουν η διακοπή της ποσοτικής χαλάρωσης από τις ΗΠΑ (το εργαλείο νομισματικής χρηματοδότησης της οικονομίας) με την επόμενη φάση απομόχλευσης των ευρωπαϊκών τραπεζών, με τα stress tests τα οποία έχει προγραμματίσει για το 2014 η ΕΚΤ. Απ’ αυτόν τον συνδυασμό ενδέχεται να προκύψουν οι χειρότερες συνθήκες χρηματοδότησης της οικονομίας, των τραπεζών και των κρατών διεθνώς εδώ και πολλά χρόνια. 
Η ειδική ελληνική έκφραση μιας τέτοιας εξέλιξης αφορά και πάλι τις τράπεζες. Ενώ περιμένουμε να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των δοκιμασιών δια χειρός Black Rock, από τις οποίες είναι άγνωστο ποιες πρόσθετες ανάγκες χρηματοδότησης θα προκύψουν, τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα θα πέσουν στα νέα τεστ αντοχής, δια χειρός ΕΚΤ. Αν προκύψουν νέες κεφαλαιακές ανάγκες κι αν αυξηθούν επικίνδυνα τα κόκκινα δάνεια, το μαξιλάρι των 10 δις. από τα 50 της ανακεφαλαιοποίησης στο οποίο ποντάρει η κυβέρνηση ενδέχεται να στραγγίξει από τη μια στιγμή στην άλλη. Οι τράπεζες θα δυσκολευτούν να ανταποκριθούν στο βαρύ πρόγραμμα έκδοσης εντόκων γραμματίων και η απονενοημένη έξοδος στις αγορές ομολόγων δεν θα βρίσκει διαθέσιμους επενδυτές. Σ’ αυτήν την περίπτωση, η μόνη διαθέσιμη πηγή χρηματοδότησης που θα διαθέτει η κυβέρνηση θα είναι οι καταθέσεις. Δεν είχε καμιά αναστολή να «βάλει χέρι» εν ονόματι της είσπραξης φορολογικών οφειλών, ούτε εν ονόματι του PSI. Τι μας κάνει να πιστέψουμε ότι θα το αποφύγει στο «προβλεπτό μέλλον» και με την άδεια πλέον της κοινοτικής νομοθεσίας; 

Πηγή: "Δρόμος της Αριστεράς" via http://www.inprecor.gr