Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι όμηροι των «ελεύθερων χρηματοοικονομικών αγορών» και δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να εξομαλύνουν με δημοκρατικούς πολιτικούς τρόπους τις κοινωνικές ανισότητες.Ετσι όπως είναι ρυθμισμένο το «παιχνίδι» του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος, θα υπάρχουν πάντα οι ίδιοι χαμένοι του Νότου και οι ίδιοι κερδισμένοι του Βορρά και θα διευρύνεται το χάσμα μεταξύ των λίγων πλουσίων και των υπολοίπων.
«Μόνο οι απλοί πολίτες πληρώνουν πλέον φόρους, επειδή παρακρα-τούνται από τους μισθούς. Ο "κ. Ωνάσης" δεν πληρώνει τίποτε...» (φωτ. Αρχείο «Ε»)Ο Βόλφγκανγκ Στρεκ, διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικών Μελετών - Μαξ Πλανκ και καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κολονίας, εξηγεί στην «Κ.Ε.» γιατί ο τρόπος με τον οποίο δημιουργήθηκε και λειτουργεί η Ευρωζώνη διχάζει την Ευρώπη και υποδαυλίζει επικίνδυνα εθνικά πάθη.
* Κύριε καθηγητά, υποστηρίζετε ότι ζούμε μια δικτατορία των ανεξέλεγκτων χρηματοοικονομικών αγορών, που καταργούν στην πράξη τον δημοκρατικό ρόλο των κυβερνήσεων, όπως εξελίχθηκε στη μεταπολεμική Ευρώπη.
- Η δημοκρατική διακυβέρνηση μιας χώρας έχει την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης και των ίσων ευκαιριών. Παλιότερα, οι κυβερνήσεις είχαν έσοδα από τους φόρους, κυρίως των πλουσίων που διέθεταν τα κεφάλαια, και με αυτούς χρηματοδοτούσαν τις δαπάνες για να περιοριστεί το κοινωνικό χάσμα. Οι φόροι για τους πλουσίους μειώνονται συστηματικά, με αποτέλεσμα οι κυβερνήσεις να πρέπει να δανείζονται για να καλύψουν τις δαπάνες που στήριζαν κάποια κοινωνική δικαιοσύνη.
Η φορολογία
* Και γιατί δεν φορολογείται το κεφάλαιο αυτό;
- Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα, πηγαίνει παντού. Αν έχεις σύνορα, μπορείς να το αναγκάσεις να μείνει στη χώρα σου και να λειτουργήσει δημιουργικά, στην οικονομία, επιτρέποντας και τη συσσώρευση των κερδών του. Από τη δεκαετία του '80 οι πλούσιοι των κοινωνιών μας γίνονται όμως όλο και λιγότερο «φορολογήσιμοι». Οι φόροι, ως ποσοστό του ΑΕΠ, μειώνονται διαρκώς σχεδόν παντού. Επίσης, η φιλελευθεροποίηση των αγορών επιτρέπει σε επιχειρήσεις και κεφαλαιοκράτες να μεταφέρουν τα χρήματά τους αλλού, εκεί όπου πληρώνουν ελάχιστους ή και καθόλου φόρους. Μόνο άνθρωποι σαν εσάς κι εμένα πληρώνουν πλέον φόρους, επειδή παρακρατούνται από τους μισθούς. Ο «κ. Ωνάσης» δεν πληρώνει τίποτε.
* Οπότε, οι κυβερνήσεις δανείζονται ακόμη περισσότερο...
- Και δανείζονται από εκείνους που έχουν διαθέσιμο κεφάλαιο. Το χρήμα καταλήγει και πάλι στις κυβερνήσεις, όχι όμως ως φόρος αλλά ως χρέος για το οποίο πρέπει να πληρώνει και τόκο σε αυτούς που παλαιότερα φορολογούνταν. Οχι μόνο τους πληρώνουν τόκο, αλλά τους επιτρέπουν και να κληροδοτούν, σχεδόν χωρίς κόστος, κεφάλαιο και κέρδη στα παιδιά τους. Οι φόροι πλούτου και κληρονομιάς μειώνονται επίσης παντού. Οπου συνυπάρχουν «ελεύθερες αγορές» και δημοκρατία μεγαλώνει η κοινωνική ανισότητα.
* Πώς όμως έφτασε να γίνει τόσο μεγάλο πρόβλημα το ευρώ, που οι συνθήκες του Μάαστριχτ και της Λισαβόνας υπόσχονταν ότι θα έφερνε ειρήνη και ευημερία για όλους;
- Ηταν μια χίμαιρα. Σε χώρες χωρίς αναπτυγμένες καπιταλιστικές δομές, όπως είναι για διάφορους λόγους ο Νότος της Ευρώπης, η κατάργηση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων συνεπάγεται τη φυγή τους. Τα Διαρθρωτικά Ταμεία είχαν βοηθήσει λίγο στην ανάπτυξη τέτοιων δομών, αλλά όχι τόσο ώστε να μπορέσουν οι χώρες αυτές να αντισταθούν στο κραχ του 2008.
Τότε οι εθνικές οικονομίες ακόμη και στις χώρες της Μεσογείου ανέλαβαν να καλύψουν τη ζημιά των τραπεζών, εκδίδοντας ακόμη μεγαλύτερο χρέος, αντί να τις αναγκάσουν να επωμιστούν εκείνες το πρόβλημα.
Τότε οι ίδιες αγορές που διέσωσαν οι κυβερνήσεις με χρήματα των φορολογουμένων τούς είπαν «έχετε υπερβολικό χρέος, αμφιβάλλουμε αν θα μπορέσετε να το ξεπληρώσετε. Θέλουμε να μας αποδείξετε ότι μπορείτε να επιβάλετε στους πολίτες σας την αρχή ότι αν μια χώρα δεν διαθέτει τους πόρους που χρειάζεται, ο πρώτος που έχει δικαίωμα σε όσους είναι διαθέσιμοι θα είναι το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα. Οι πολίτες έρχονται μετά». Η αρχή της εθνικής κυριαρχίας όμως σημαίνει ότι ένα δημοκρατικό κράτος είναι πρώτα υπεύθυνο απέναντι στους πολίτες του και μετά σε οποιονδήποτε άλλο.
* Οπότε οι κυβερνήσεις ενδιαφέρονται πλέον περισσότερο για τις αγορές και λιγότερο για τους πολίτες;
- Βλέπουμε ακόμη και στη Γερμανία να μειώνονται δραματικά οι κοινωνικές δαπάνες των κρατιδίων για να πειστούν οι αγορές ότι θα πάρουν πίσω τα χρήματά τους, ό,τι και αν συμβεί. Αυτό σημαίνει χειρότερα σχολεία, νοσοκομεία κ.ο.κ. Τα κοινωνικά δικαιώματα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα. Προηγούνται αυτοί που αγοράζουν το δημόσιο χρέος. Εξαλείφεται αυτό που μεταπολεμικά αποκαλούσαμε κοινωνική δημοκρατία. Οσο δεν υπάρχουν σύνορα για το κεφάλαιο οι κυβερνήσεις δεν θα μπορούν να γεφυρώσουν τις κοινωνικές ανισότητες.
Βορράς και Νότος
* Δηλαδή, προτείνετε την επιστροφή στον απομονωτισμό;
- Οι Αμερικανοί λένε «οι καλοί φράχτες κάνουν τους καλούς γείτονες». Χώρες οι οποίες δεν έχουν περάσει από την πορεία της κοινωνικής μεταρρύθμισης, ώστε να έχουν μια ισχυρή αστική τάξη, πρέπει να ελέγχουν τα σύνορα για τα κεφάλαιά τους. Είναι λάθος να νομίζει κανείς ότι έχει να κερδίσει κάτι μόνο και μόνο επειδή έγινε Ευρωπαίος πολίτης. Υπό αυτές τις συνθήκες, αυτές οι χώρες θα πρέπει πάντα να ζητούν βοήθεια για να είναι ανταγωνιστικές. Ετσι, έρχεται η σύγκρουση σε μια τέτοια ένωση. Και βλέπουμε το Βορρά να καλείται να βοηθήσει και το Νότο να προσπαθεί να διατηρήσει την κυριαρχία του και να μην επιτρέψει στην Κομισιόν ή τη γερμανική κυβέρνηση να τους επιβάλουν τι θα κάνουν με τους πόρους τους. Μέχρι το 2011 δεν φανταζόμουν ότι η κ. Μέρκελ και ο κ. Σαρκοζί θα «απέλυαν» ποτέ τον εκλεγμένο πρωθυπουργό μιας χώρας επειδή ήθελε να κάνει δημοψήφισμα και στη θέση του θα έβαζαν έναν κεντρικό τραπεζίτη.
* Θεωρείτε, λοιπόν, ότι το ενιαίο νόμισμα είναι καταδικασμένο;
- Αυτή η περίεργη ιδέα του ευρώ προκαλεί διαρκώς μεγαλύτερη εχθρότητα ανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης. Δεν φέρνει περισσότερη αλλά λιγότερη Ευρώπη. Εχουμε μπει στο δρόμο του διχασμού και στο παιχνίδι έχουν οριστεί ξεκάθαρα οι μονίμως χαμένοι και οι μονίμως κερδισμένοι. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι θα έρθει ένα σημείο καμπής και θα αλλάξει η κατάσταση. Το βλέπετε όμως να έρχεται; Είναι ασύλληπτο το επίπεδο πολιτικής ικανότητας και αποφασιστικότητας που χρειάζεται για να μεταστραφεί αυτή η πορεία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.