Ο Φοίβος ψήφιζε ΠΑΣΟΚ;

ramnousia.com

του Σπύρου Λέκκα

Αφήνοντας κατά μέρους τη θύελλα των νέων μέτρων και το τσουνάμι των καταστροφικών εξελίξεων που θα ζήσουμε οσονούπω, θα ήθελα να θίξω ένα θέμα που στριφογυρίζει στο κεφάλι μου εδώ και κάποιο καιρό. Για την ακρίβεια, το έναυσμα γι’ αυτόν μου τον προβληματισμό μου το έδωσε μία εικόνα που έκανε τον γύρω του internet τον τελευταίο καιρό…και εξηγούμαι:

Το Σεπτέμβριο που μας πέρασε, σύμπασα η κοινωνία της Ελλάδας γιόρτασε με μεγάλη λαμπρότητα 2 ιστορικές επετείους.

Η πρώτη εκδήλωση ήταν στις 3 Σεπτεμβρίου, όπου γιορτάστηκαν τα 38α γενέθλια του ΠΑΣΟΚ στο κατάμεστο από τουλάχιστον 150 άτομα μουσείο Μπενάκη. Όλοι ξέρουμε το έργο και την προσφορά του ΠΑΣΟΚ στην Ελληνική κοινωνία, δεν χρειάζεται να αναφερθώ εγώ. Τη μόνη σημείωση που θα ήθελα να κάνω είναι ότι μετά από μόλις 38 χρόνια που ο ιστορικός ηγέτης και ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ, Ανδρέας Παπανδρέου, αποφάσισε να σφετεριστεί την ιστορική αυτή ημερομηνία της 3ης του Σεπτέμβρη προς δικό του πολιτικό όφελος, ελάχιστοι -πλέον- νεοέλληνες γνωρίζουν τι σημαίνει για την ιστορία της Ελλάδας η ημερομηνία 3 Σεπτέμβρη 1843, τι έγινε τότε και ποια ήταν τα αιτήματα της εξέγερσης.

Η δεύτερη μεγάλη επέτειος-εκδήλωση, στην οποία οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι η συμμετοχή ήταν μαζικότερη από την πρώτη, ήταν η εορταστική συναυλία για τα 20 χρόνια παρουσίας και προσφοράς του μεγαλύτερου, σύγχρονου Έλληνα λαϊκού στιχουργού και μουσικοσυνθέτη χωρίς επώνυμο, του Φοίβου! Αρκετές χιλιάδες κόσμου συνέρρευσαν τη Δευτέρα 24 Σεπτεμβρίου στο Ολυμπιακό στάδιο για να παρακολουθήσουν μία all star συναυλία-φόρο τιμής στο μεγάλο μας δημιουργό. Ήταν όλοι εκεί: Από την Άντζελα Δημητρίου μέχρι το Νίνο κι από το Διονύση Σχοινά μέχρι τη Δέσποινα Βανδή και το Θάνο Πετρέλη, η αφαν γκατέ του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού.

Τώρα…με το δίκιο σας θα αναρωτηθείτε ποια διαστροφή είναι αυτή που με έκανε να συνδυάσω τις δύο αυτές επετείους. Κατά τη γνώμη μου, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες, για την ακρίβεια έχουν μία σχέση εξάρτησης, όπως ακριβώς έχει το Ελληνικό αστικό σύστημα από το διεθνές κεφάλαιο, με λίγα λόγια το ένα δεν θα μπορούσε να υπάρχει χωρίς τη στήριξη και τη συνδρομή του άλλου. Φυσικά στο θέμα μας, ο Φοίβος παίρνει το ρόλο της Ελληνικής αστικής τάξης που είναι άκρως υπόδουλη στο διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο, δηλαδή στο τέως κραταιό ΠΑΣΟΚ. Την παρομοίωση βάλτε την σε πολιτισμικά εισαγωγικά, για να μην παρεξηγηθούμε!

Ο Φοίβος, όπως διαβάζουμε στο βιογραφικό του, αφού εγκατέλειψε τη Νομική σχολή στην οποία είχε περάσει, παρακολούθησε κάποια μαθήματα αρμονίας και μουσικής στο Ωδείο, έκανε ιδιαίτερα μαθήματα με τον Θέμη Ρούσσο κι έκτοτε η καριέρα του απογειώθηκε με συνθέσεις και στίχους που όλοι λίγο-πολύ έχουμε ακούσει. Είναι, δηλαδή, η ενσάρκωση του “Ελληνικού American Dream” (ή πιο σωστά του Grecian Dream, του “Ονείρου του Γραικού”) το οποίο μεσουράνησε τις δεκαετίες της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ κι επηρέασε όλους μας. Ένας νεαρός μουσικός, χωρίς ιδιαίτερες σπουδές και γνώσεις πάνω στο αντικείμενό του, αλλά με πολύ ισχυρές διασυνδέσεις στο star system και πολλές γνωριμίες με ανθρώπους των δισκογραφικών εταιρειών, καταφέρνει να αναδειχθεί ως ο πλέον επιτυχημένος (πάντα με  βάση τις πωλήσεις) συνθέτης στην ιστορία του Ελληνικού τραγουδιού.

Αυτό όμως που έχει ακόμα μεγαλύτερη αξία να εξετάσουμε, δηλώνοντας ευθύς εξ’ αρχής πως δεν έχω καμία ιδιαίτερη επιστημονική γνώση πάνω στο αντικείμενο, είναι το ίδιο το έργο του δημιουργού και πώς σ’ αυτό αποτυπώνεται ο πολιτικοκοινωνικός “βασιλικός πολτός” της πολύχρονης διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.

Τα τραγούδια του Φοίβου, έχουν μία χαρακτηριστική ακουστική, ανεξαρτήτου ερμηνευτή. Είτε τραγουδάει ο Πατρέλης, είτε η Βανδή είτε η Κοκκίνου καταλαβαίνουμε από τι πρώτες νότες πως το κομμάτι το έχει γράψει ο Φοίβος. Η μουσική των τραγουδιών του έχουν μία γλυκιά ελαφρότητα, χαρακτηρίζονται δε από τις εύπεπτες μελωδίες 2-3 ακόρντων που γαντζώνονται με τη μία στο αυτί του ακροατή και κολλάνε στο μυαλό του, προκαλώντας τον να τις σιγομουρμουρίσει. Ένα άλλο χαρακτηριστικό πληθώρας τραγουδιών του Φοίβου είναι η έλλειψη συγκεκριμένου χορευτικού ρυθμού. Δεν είναι ούτε ζεϊμπέκικα, ούτε χασάπικα, ούτε χασαποσέρβικα, ούτε κασιλαμάδες. Είναι pop ρυθμοί ντυμένοι με μπουζούκια και λαϊκή “διάθεση” κι έχουν συνήθως μία κλιμακωτή δομή, όπου ο τραγουδιστής επαναλαμβάνει ακατάπαυστα το ρεφραίν ανεβαίνοντας οκτάβες και κάνοντας το ακροατήριο να παραληρεί και να πετάει τα λουλούδια με τις σακούλες στην πίστα.

Είναι τίποτε και τα πάντα. Είναι ένας ισοπεδωτικός αχταρμάς κάθε μουσικού είδους –ασχέτως γούστου- που τελικά οδηγεί στην απόλυτη άγνοια του οποιουδήποτε είδους. Μιλάμε, δηλαδή, περισσότερο για ένα παιχνίδι ψυχολογίας, παρά για μία μουσική σύνθεση, έναν μουσικό πειραματισμό ή ακόμα και για μία μουσική ακροβασία. Άλλωστε η μουσική με την οποία συνοδεύονται οι στίχοι σ’ ένα τραγούδι και δη λαϊκό είναι (ή τέλος πάντων ήταν) ατόφιο το συναίσθημα του συνθέτη, άσχετο αν τον καθένα προσωπικά τον εκφράζει ή όχι. Εδώ δεν έχουμε αυτό. Έχουμε μία προσπάθεια διαχείρισης του συναισθήματος πλατιών λαϊκών μαζών, με απώτερο σκοπό το κέρδος.

Αλλά μήπως και το ΠΑΣΟΚ τα χρόνια που μεσουρανούσε, το ίδιο δεν έκανε; Δεν έπαιξε με το θυμικό, με τις ανάγκες και με την ψυχολογία ενός ολόκληρου λαού κάνοντάς τον να φτάνει πάρα πολλές φορές στο σχιζοφρενικό σημείο της πλήρους άρνησης της πραγματικότητας, να μην πιστεύει, δηλαδή, ότι αυτό που βλέπει και που αποδεικνύεται μπροστά του, πράγματι συμβαίνει? Οι αμερικανικές βάσεις δεν έφευγαν ενώ έμεναν; ΕΟΚ και ΝΑΤΟ δεν ήταν το ίδιο συνδικάτο, στο οποίο όμως τελικά μείναμε; Πόσοι από σας, ιδίως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, δεν έχετε ακούσει “Παπανδρεϊκούς” να πίνουν ακόμα και τώρα νερό στο όνομα του Ανδρέα, που τους έδωσε να φάνε ψωμί κι ότι χρωστούν ακόμα και τη ζωή τους στο ΠΑΣΟΚ που τους έβγαλε από τις λάσπες τις υπαίθρου και τους έβαλε στις Μερσεντές των επιδοτήσεων; Πίσω από αυτό δεν υποκρύπτεται μια ανάλογη ισοπέδωση και κυρίως «συμφέρουσα» άγνοια; Μοιάζει περισσότερο με θρησκευτική αίρεση ή με διαφθορά του λαϊκού ανθρώπου…το αφήνω σε σας να αποφασίσετε.

Πάμε τώρα στο αγαπημένο μου θέμα: τους στίχους των τραγουδιών του Φοίβου! Εδώ το υλικό είναι ανεξάντλητο και ίσως είναι πιο προφανής η επιρροή της Πασοκικής αντίληψης της καθημερινότητας. Η θεματολογία, όπως στα περισσότερα λαϊκά κομμάτια, είναι η αγάπη, ο έρωτας, ο πόνος του ανεκπλήρωτου έρωτα, ο χωρισμός κτλ. Παρατηρούμε την πλήρη απουσία άλλων προβληματισμών κοινωνικού περιεχομένου, που στο λαϊκό ρεπερτόριο παλαιότερων δεκαετιών ήταν κυρίαρχο. Βέβαια, θα μου πείτε πως η θεματολογία κατά κανόνα αντλείται από τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν την εκάστοτε εποχή…κι έχετε απόλυτο δίκιο. Όταν ο Καζαντζίδης, για παράδειγμα, τραγουδούσε για την ξενιτιά τη δεκαετία του ’60, κάθε σπίτι στην Ελλάδα είχε κι από έναν τουλάχιστον οικονομικό μετανάστη, συνεπώς μεγάλη μερίδα του κόσμου επηρεαζόταν συναισθηματικά ακούγοντας τα συγκεκριμένα τραγούδια.

Με βάση βέβαια την λογική αυτή, το συμπέρασμα δεν είναι τόσο ευχάριστο. Στην Ελλάδα των ’90s και ’00s, που μεσουράνησε το αστέρι του Φοίβου, σε κάθε σπίτι υπήρχε τουλάχιστον μία γυναίκα που φορούσε (ή ήθελε να φορέσει) ένα Gucci φόρεμα κι ένιωθε ακαταμάχητα θελκτική! Και γι’ αυτό το φαινόμενο θα ήταν άδικο να κατηγορήσω τον Φοίβο, ο βασικός υπεύθυνος είναι τα life style σκουπίδια που εισήγαγαν στη Βαλκανικής νοοτροπίας κουλτούρα μας οι Πασόκοι ή Πασοκοθρεμένοι μεγαλοεκδότες που μας υπαγόρευαν μέχρι και τον τρόπο που  πρέπει να φλερτάρουμε και να κάνουμε sex για να είμαστε στη μόδα. Παρατηρείται και ένα άλλο φαινόμενο στους στίχους του Φοίβου (και όχι μόνο), το οποίο είναι ενδεικτικό της πολιτισμικής  σήψης αλλά και της κοινωνικής ανωριμότητας του μέσου Έλληνα, αλλά εδώ καλό θα είναι να μιλήσουν τα παραδείγματα:

Τρυφερότητα – Καίτη Γαρμπή

Δεν ζήτησα από σένανε να σώσεις την ανθρωπότητα

αγάπη ζήτησα μόνο να δώσεις και τρυφερότητα

Αυτό το κάτι που θέλω – Καίτη Γαρμπή

Δεν με ενδιαφέρει το ακριβό σου το ρολόι
δεν με ενδιαφέρει αν έχεις χρήματα πολλά
ούτε αν τις γκόμενες τις κάνεις κομπολόι
και έχεις και δύο κινητά

Δεν με ενδιαφέρει αν είσαι άσσος στο κρεβάτι
δεν με ενδιαφέρει αν δεν κουράζεσαι ποτέ
αν έχεις μερσεντές (MERCEDES) χλυδάτη
ή σπορ διθέσια μπεεμβε (BMW)

Γεια – Δέσποινα Βανδή

(ακολουθούν ΟΛΟΙ οι στίχοι ενός κομματιού διάρκειας 4:10)

Πόσο σε θέλω  Πόσο μου λείπεις  Γύρισε πίσω Γιατί σου λέω
Δεν μπορώ – χωρίς εσένα Και δε ζω – γύρνα σε μένα Θα χαθώ – θα σου πεθάνω Αν δε σε δω “

Καθόλου δεν μοιάζουμε -Γιώργος Λεμπέσης

Δεν αντέχω άλλο πια να συμβιβάζομαι
και με σένα το ίδιο στρώμα να μοιράζομαι
δεν αντέχεις στο ίδιο σπίτι να με αισθάνεσαι να απαλαχτείς βιάζεσε

καθόλου δεν μοιάζουμε,καθόλου δεν ταιριάζουμε
δεν έχουμε ανάμεσά μας τίποτα κοινό
κι απομακρυνόμαστε αντί να πλησιάζουμε
πως μπλέξαμε απ την αρχή εμείς μαζί απορώ

Ένα τυχαίο δείγμα της λαμπρότητας της σύγχρονης Ελληνικής στιχουργίας.

Στίχοι μαζικής παραγωγής για μαζική κατανάλωση, ελαφρείς, επιφανειακοί, χωρίς ίχνος καλλιτεχνίας και (για μένα) χωρίς ίχνος ευαισθησίας και καλαισθησίας. Στίχοι που εκφράζουν με πεζό έως χυδαίο τρόπο πολλές φορές θεμελιώδη και βαθιά συναισθήματα, όπως ο έρωτας ή ο πόνος του έρωτα. Στίχοι που αποτυπώνουν με γλαφυρότητα το επίπεδο κοινωνικής αλλά και προσωπικής συνειδητοποίησης των λαϊκών στρωμάτων. Στίχοι ισοπεδωτικοί που καλλιεργούν όμως την πεποίθηση «πονάμε και τραγουδάμε» όλοι από την Πολιτεία μέχρι το Χαϊδάρι και από το Πέραμα μέχρι τη Βουλιαγμένη, στα ίδια μέρη, με τα ίδια τραγούδια. Ίσως, ο τρίτος δρόμος –για το σοσιαλισμό βεβαίως- να άρχισε να γίνεται πραγματικότητα;;;

Ο Φοίβος φταίει και γι’ αυτό; Και βέβαια όχι. Ο Φοίβος απλώς καταγράφει ή -ακόμα χειρότερα- εκφράζει το λαϊκό συναίσθημα. Και τι να συναισθάνεται ένας λαός που τον έχουν κάνει να ξεχάσει τι πάει να πει κοινωνικός δεσμός και κοινωνικές διεργασίες. Ένας λαός που τον έχουν φλομώσει στο παραμύθι της επίπλαστης ευημερίας. Ένας λαός που τον έχουν αφήσει ουσιαστικά αμόρφωτο κι απαίδευτο. Τον έχουν τρομοκρατήσει. Τον έχουν λοιδορήσει. Τον έχουν μάθει να εκθειάζει το εύκολο και το ανέξοδο και του παρουσιάζουν ως πρότυπο αρχιμαφιόζους του κοινού ποινικού κώδικα. Τον έχουν κάνει να λατρεύει το προσωπικό κέρδος σε βάρος του υπόλοιπου λαού. Τον έχουν κάνει αδιάφορο, παρτάκια και μισαλλόδοξο.

Αυτός ο λαός, σε πολύ μεγάλο βαθμό, είναι δημιούργημα του καρκινώματος της Ελληνικής κοινωνίας, του ΠΑΣΟΚ. Κι όταν λέω ΠΑΣΟΚ, δεν εννοώ μόνο τον στενό κομματικό στρατό του “κινήματος”, εννοώ την ευρύτερη νοοτροπία, τον τρόπο σκέψης τους λαμόγιου, εννοώ τον όλο μεταπολιτευτικό, πολιτικό πολιτισμό των Βενιζέλων, των Σαμαράδων, των Μεϊμαράκηδων, των Τσοχαντζοπουλαίων, των Μητσοτάκηδων, των Παπανδρεϊδών (που λέει κι ο Πανούσης), που εγκαθίδρυσαν τον φασισμό και την απολυταρχία, την εξαπάτηση και τη μαφιόζικη συμπεριφορά, τη ρεμούλα και την απάτη, τα έντυσαν με υπέροχες, κενές περιεχομένου, λέξεις και μας τα σέρβιραν ως τη νέα Ελληνική πραγματικότητα.

laetus.blogia.com

Σε αυτόν τον λαό ανήκουμε όλοι μας και με αυτόν τον λαό είμαστε υποχρεωμένοι να δουλέψουμε σκληρά, να τον μορφώσουμε και να μας μορφώσει, να στήσουμε πάλι από το μηδέν τις κοινωνικές δομές για να δώσουμε στον αυριανό Ελληνικό λαό τη δυνατότητα να μη γίνει ποτέ ξανά “Πασοκτζής” και να μην έχει ανάγκη τους αυριανούς Φοίβους για να εκφράσουν τα συναισθήματά του, αλλά τους αυριανούς Καβάφηδες, Σικελιανούς, Ελύτηδες και Ρίτσους.

ΥΓ1: Δεν έχω κάτι προσωπικό με τον Φοίβο ούτε με τους ανθρώπους που αρέσκονται στα τραγούδια του, απλώς είναι ένα φωτεινό παράδειγμα που με βοήθησε να ξεδιπλώσω τη σκέψη μου.

http://www.inprecor.gr/index.php/archives/224608