Οι Ολλανδοί δεν δείχνουν και τόσο συνετοί

Των Carol Matlack και Maud van Gaal

Όταν o Wilco Drijver αγόρασε ένα διαμέρισμα στην αναπτυσσόμενη συνοικία του De Pijp στο Άμστερνταμ το 2008, η τράπεζα του χορήγησε δάνειο ύψους 209.000 ευρώ. Το ποσό αυτό υπερέβαινε την τιμή αγοράς του διαμερίσματός κατά 24.000 ευρώ, χρήματα που ο Drijver αποφάσισε να χρησιμοποιήσει για την ανακαίνιση του χώρου κάνοντας τη σκέψη ότι θα ήταν καλή επένδυση.  

Είχε υπολογίσει λάθος. Όταν έβαλε το διαμέρισμα προς πώληση πριν από πέντε μήνες, μεσίτες του είπαν ότι μπορεί να πιάσει μόνο έως 189.000 ευρώ. Ακόμη και σε αυτή την τιμή, στον ίδιο δεν θα έμενε τίποτα. Και επειδή το δάνειο είχε τέτοια μορφή ώστε πρώτα να εξοφλούνται οι τόκοι, ο Drijver εξακολουθεί να χρωστά ολόκληρο το κεφάλαιο των 209.000 ευρώ στην τράπεζα. Αν ήξερε τι θα συνέβαινε, ο 32χρονος ελεύθερος επαγγελματίας λέει ότι τότε «δεν θα είχε αγοράσει το σπίτι».

Ιδιοκτήτες σπιτιών όπως ο Drijver αποτελούν μέρος μιας ανησυχητικής "μαύρης τρύπας" της οικονομίας που συνήθως συστήνεται ως μία από τις πιο ισχυρότερες της Ευρώπης. Και ενώ οι Ολλανδοί διδάσκουν στους νότιους γείτονές τους θεωρίες λιτότητας, την ίδια στιγμή είναι ο λαός με το υψηλότερο ποσοστό ενυπόθηκων δανείων στην Ευρώπη. Ο ολλανδικός δανεισμός, που τροφοδοτείται από γενναιόδωρες φορολογικές ελαφρύνσεις και ιδιαίτερα ελαστικές διαδικασίες έγκρισης χορηγήσεων, φτάνει πλέον το 107% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της χώρας, υπερδιπλάσιο δηλαδή του ευρωπαϊκού μέσου όρου που βρίσκεται στο 50%. "Είναι ένα από τα μεγάλα σκάνδαλα της ολλανδικής πολιτικής", λέει ο Rick van der Ploeg, καθηγητής οικονομολόγος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και πρώην υπουργός. «Η κυβέρνηση έχει ενθαρρύνει την ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία».

Κανείς δεν ανησυχούσε πολύ για αυτή την κατάσταση όσο οι τιμές των κατοικιών συνέχιζαν να αυξάνονται, όπως έκαναν για πάνω από δύο δεκαετίες μέχρι το 2008. Έκτοτε, όμως, έχουν υποχωρήσει 16%, οδηγώντας σχεδόν το ένα τέταρτο των ενυπόθηκων δανείων σε καθυστέρηση. Η Royal BAM, η μεγαλύτερη κατασκευαστική εταιρεία της χώρας, αναμένει η κάθοδος να συνεχιστεί για άλλα 2 ή 3 χρόνια, σημειώνοντας συνολική πτώση έως και 30%. Ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να συγκριθεί με την κατάρρευση της στεγαστικής αγοράς της Ισπανίας.

Ένα τέτοιο φορτίο χρέους βάζει ήδη περιορισμούς στην οικονομία. Υπερχρεωμένα νοικοκυριά έχουν ήδη περικόψει τις καταναλωτικές τους δαπάνες, συμβάλλοντας στην ώθηση της χώρας προς την ύφεση. Το ολλανδικό ΑΕΠ αναμένεται να συρρικνωθεί 0,5% φέτος, σημειώνοντας τη χειρότερη επίδοση ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη της βόρειας Ευρώπης. «Το εξαιρετικά μεγάλο χρέος από ενυπόθηκα δάνεια είναι μεταξύ των μεγαλύτερων αδυναμιών της ολλανδικής οικονομίας», είπε ο Klaas Knot, επικεφαλής της ολλανδικής κεντρικής τράπεζας, σε ομιλία του στις 15 Οκτωβρίου.

Νομοσχέδιο που ψηφίστηκε πρόσφατα θα περιορίσει κάποιες από τις πιο ριψοκίνδυνες πρακτικές δανεισμού, όπως τα δάνεια με αποπληρωμή πρώτα των τόκων και τα δάνεια που το ύψος τους υπερβαίνει την τιμή αγοράς του ακινήτου. Μια νέα κυβέρνηση συνεργασίας, που σχηματίζεται μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου, θα μπορούσε να κάνει κινήσεις από το νέο έτος για τον περιορισμό των εκπτώσεων των τόκων των στεγαστικών δανείων. Βεβαίως, κάτι τέτοιο μπορεί να πιέσει ακόμα πιο χαμηλά τις ήδη πληγείσες αγοραπωλησίες στη στεγαστική αγορά, που παρουσιάζουν πτώση 50% από το 2008. «Ο κόσμος διστάζει να αγοράσει λόγω της αβεβαιότητας σχετικά με τα μέτρα της κυβέρνησης, η αγοραστική δύναμη μειώνεται και η ανεργία ανεβαίνει», σχολιάζει ο Laurien van der Oest που είναι μεσίτης στην πόλη Almere.

Μέχρι τώρα οι Ολλανδοί δανειολήπτες δεν έχουν περιέλθει σε δεινή θέση. Το ποσοστό κατασχέσεων είναι κάτω από 1%. Η ανεργία, αν και αυξάνεται, παραμένει στο ήπιο 5,2%, ενώ τα περισσότερα νοικοκυριά διατηρούν σημαντικές αποταμιεύσεις.

Ακόμη κι έτσι, οι ολλανδικές τράπεζες εμφανίζουν έναν από τους υψηλότερους λόγους δανείων προς καταθέσεις στην Ευρώπη, με συνολικό χρηματοδοτικό έλλειμμα άνω των 622 δισ. δολαρίων. Το ενυπόθηκο χρέος "είναι ένα από τα βασικά προβλήματα των τραπεζών μας", λέει η Anneloes van Ulden, ειδική επί θεμάτων του στεγαστικού κλάδου της Ένωσης Ολλανδών Τραπεζιτών. "Υπάρχει ισχυρή επιθυμία να μειωθεί το χρέος".

Την ίδια επιθυμία μοιράζεται και ο Drijver. Αλλά είναι ευγνώμων που δεν αποδέχτηκε την αρχική προσφορά της τράπεζας για δάνειο ύψους 250.000 ευρώ για την αγορά ενός διαμερίσματος αξίας 185.000 ευρώ. "Θα πρέπει να ευχαριστήσω τους γονείς μου για αυτό", λέει. "Με έμαθαν να μην αγοράζω περισσότερα από όσα χρειάζομαι".

H Matlack είναι ανταποκρίτρια στο Παρίσι του Bloomberg Businessweek. Ο Van Gaal είναι ανταποκριτής του Bloomberg News στο Άμστερνταμ, αρμόδιος για οικονομικές ειδήσεις.

http://www.capital.gr/businessweek/articles.asp?id=1647925