Με τις ευρείες διαδηλώσεις κατά τις λιτότητας να «σαρώνουν» (τις τελευταίες ημέρες) τη Μαδρίτη, την Αθήνα και τη Λισσαβόνα, το Open Europe δημοσιεύει μια νέα ανάλυση, κοιτάζοντας το βαθμό της «εσωτερικής υποτίμησης» που είναι απαραίτητη για τις χώρες που αγωνίζονται να διατηρήσουν την ευρωζώνη ανέπαφη, και το εάν οι πολίτες μπορούν να αντέξουν τέτοιες προσαρμογές.
Ο επικεφαλής Οικονομικής Έρευνας του Open Europe, Raoul Ruparel επισημαίνει ότι:
Η ιστορία των χωρών της Βαλτικής, και σε κάποιο βαθμό και η Ιρλανδία, αποδεικνύει ότι η μεγάλης κλίμακας εσωτερική υποτίμηση είναι πλήρως δυνατή σε ορισμένες περιπτώσεις. Αλλά, όταν έχει να αντιμετωπίσει κανείς την κατακόρυφη πτώση του πραγματικού ΑΕΠ, η εσωτερική υποτίμηση παράγει επίσης έναν πολιτικά εκρηκτικό συνδυασμό της πτώσης των μισθών και της ανόδου της ανεργίας, με κατάληξη την ανατροπή του βιοτικού επιπέδου. Αυτή είναι η μεγάλη πληγή της ευρωζώνης: κάνει ό,τι είναι απαραίτητο αλλά ριψοκινδυνεύει τεράστιο πολιτικό και κοινωνικό κόστος.
Βασικά σημεία:
- Οι χώρες που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στην ευρωζώνη (Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία, Ελλάδα και Ισπανία, οι PIIGS), δεν έχουν τη δυνατότητα της υποτίμησης του νομίσματός για να βάλουν τις οικονομίες τους ξανά εντός τροχιάς. Αντίθετα, όλες οι προσαρμογές πρέπει να επιτευχθούν μέσω της μείωσης των ονομαστικών τιμών, των μισθών και της αξίας του ενεργητικού, η λεγόμενη «εσωτερική υποτίμηση. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθυσμός θα πρέπει να αναλάβει όλο το βάρος μέσω της μείωσης των μισθών, των λιγότερων κοινωνικών επιδομάτων και της μικρότερης ασφάλειας στην εργασία. Ως εκ τούτου, το ρίσκο των κοινωνικών και πολιτικών συνεπειών, μέσα από απεργίες, διαδηλώσεις ή ακόμη ευρύτερης πολιτικής αναταραχής, αυξάνεται σημαντικά.
- Είναι σαφές ότι οι PIIGS θα πρέπει να υποβληθούν σε εκτεταμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να βελτιώσουν τις αγορές εργασίας και παραγωγής, προκειμένου να επανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Εάν αποτύχουν, οι ισχυρότερες χώρες του ευρώ θα πληρώνουν για τις ασθενέστερες, μέσα από μία ξεκάθαρη transfer union. Η εναλλακτική λύση είναι η διάλυση της ευρωζώνης.
- Η Ισπανία, η Ιταλία και η Ιρλανδία, ιδίως, μπορούν ακόμη θεωρητικά να επιτύχουν την εσωτερική υποτίμηση που χρειάζεται για να γίνουν σε λογικό πλαίσιο ανταγωνιστικές έναντι της Γερμανίας. Μέχρι το 2011 η Ισπανία είχε επιτύχει περισσότερο από το 50% της προγραμματισμένης εσωτερικής υποτίμησης, ενώ η Ιρλανδία έχει κατορθώσει να φτάσει αυτό το ποσοστό υψηλότερα του 80% και η Ιταλία πρέπει να μειώσει το εργασιακό κόστος κατά περίπου 10% ακόμη (αν και ακόμη πρέπει να εφαρμόσει τις πολιτικές που χρειάζεται για να γίνει αυτό). Ωστόσο, η Πορτογαλία είναι στο όριο (έχοντας κατορθώσει το 40% της προσαρμογής), καθώς, μαζί με την ελλάδα, δεν είναι ξεκάθαρο εάν θα είναι σε θέση να προχωρήσει στις απαραίτητες μειώσεις του κόστους.
- Η εμπειρία από τις χώρες της Βαλτικής αποδεικνύει ότι η μεγάλης κλίμακας εσωτερική υποτίμηση είναι και οικονομική δυνατή και επιθυμητή, προκειμένου να επιστρέψουν οι οικονομίες σε ανάπτυξη. Ωστόσο, η προσαρμογή των χωρών της Βαλτικής προηγήθηκε της πολύ ραγδαίας ανάπτυξης του ΑΕΠ. Η σημαντική συρρίκνωση των μισθών και του ΑΕΠ έγινε λιγότερο αντιληπτή καθώς ο πληθυσμός είχε ως κανόνα τα προ κρίσης επίπεδα διαβίωσης. Αντίθετα, στην Ελλάδα και στην Ισπανία, οι υψηλοί μισθοί, τα κοινωνικά επιδόματα και οι δημόσιες υπηρεσίες, υπήρξαν το κύριο χαρακτηριστικό της ζωής για δεκαετίες, γεγονός που υποδηλώνει ότι είναι πολύ πιο δύσκολο για τους ψηφοφόρους να δεχθούν οτιδήποτε λιγότερο.
- Για να αποτυπωθεί η πολιτική πρόκληση: Μια συρρίκνωση του ελληνικού πραγματικού ΑΕΠ κατά 17% μέχρι το 2013 (όπως αναμένεται από το ΔΝΤ) τοποθετεί την Ελλάδα πίσω στο 2002, που σημαίνει ότι το ελληνικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα έχει υποχωρήσει από το ποσό των περισσότερων από 16.000 ευρώ στην περίοδο 2007-2008 σε κάτω από 13.000 ευρώ. Αντιστοίχως, μια μείωση κατά 20% της πορτογαλικής οικονομίας θα φέρει τη χώρα πίσω στο επίπεδο του 1995 σε ό,τι αφορά την παραγωγή, μια υποχώρηση 17 ετών, σχεδόν μια ολόκληρη γενιά χαμένη.
- Το ερώτημα είναι εάν οι πληθυσμοί των PIIGS θα είναι πρόθυμοι και σε θέση να αποδεχθούν τέτοιες ραγδαίες προσαρμογές. Δεν υπάρχει τρόπος να δηλώσει κανείς με σιγουριά κάτι τέτοιο, όταν το πολιτικό όριο για περικοπές και λιτότητα θα έχει επιτευχθεί. Ωστόσο, οι διαμαρτυρίες στους δρόμους της Αθήνας και της Λισαβόνας, καθώς και η γενικευμένη δυσαρέσκεια στην Ισπανία, αποδεικνύουν ότι το όριο αυτό ίσως να μην είναι μακριά.
- Στον απόηχο των εντολών των ΕΕ/ΔΝΤ για περικοπές, ίσως το πιο ανησυχητικό που παρατηρείται στις χώρες PIIGS είναι πως η εμπιστοσύνη στην ΕΕ βρίσκεται σε κατακόρυφη πτώση. Στο παρελθόν, η «Ευρώπη» είχε θεωρηθεί ως ένα σταθερό αντίβαρο στις απρόβλεπτες εθνικές πολιτικές, αλλά κατά μέσω όρο, η εμπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση μεταξύ των ψηφοφόρων στις PIIGS έχει υποχωρήσει από το 55% το 2011 στο 25% το 2012.
- Εάν τόσο η ΕΕ όσο και οι εθνικοί πολιτικοί αντιμετωπίζουν τόσο βαθιά δυσπιστία από τους ψηφοφόρους, είναι δύσκολο να δούμε πώς οι πολιτικοί θα έχουν την εντολή να συνεχίσουν να επιδιώκουν την εσωτερική υποτίμηση. Η μεγάλης κλίμακας εσωτερική υποτίμηση είναι οικονομικώς αναγκαία αλλά ίσως αποδειχθεί ότι είναι πολιτικά εκρηκτική, τουλάχιστον στο πλαίσιο του τρέχοντος προβλεπόμενου χρονοδιαγράμματος. Είναι καθοριστικής σημασίας ότι όλες οι άλλες υπάρχουσες νομισματικής ενώσεις βασίζονται επίσης σε μια κοινή δημοσιονομική υποστήριξη, και επομένως, αν και η εσωτερική υποτίμηση είναι αναγκαία, από μόνη της είναι απίθανο να είναι επαρκής για την επίλυση της κρίσης στην ευρωζώνη.
Ο επικεφαλής Οικονομικής Έρευνας του Open Europe, Raoul Ruparel επισημαίνει ότι:
Η ιστορία των χωρών της Βαλτικής, και σε κάποιο βαθμό και η Ιρλανδία, αποδεικνύει ότι η μεγάλης κλίμακας εσωτερική υποτίμηση είναι πλήρως δυνατή σε ορισμένες περιπτώσεις. Αλλά, όταν έχει να αντιμετωπίσει κανείς την κατακόρυφη πτώση του πραγματικού ΑΕΠ, η εσωτερική υποτίμηση παράγει επίσης έναν πολιτικά εκρηκτικό συνδυασμό της πτώσης των μισθών και της ανόδου της ανεργίας, με κατάληξη την ανατροπή του βιοτικού επιπέδου. Αυτή είναι η μεγάλη πληγή της ευρωζώνης: κάνει ό,τι είναι απαραίτητο αλλά ριψοκινδυνεύει τεράστιο πολιτικό και κοινωνικό κόστος.
Βασικά σημεία:
- Οι χώρες που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στην ευρωζώνη (Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία, Ελλάδα και Ισπανία, οι PIIGS), δεν έχουν τη δυνατότητα της υποτίμησης του νομίσματός για να βάλουν τις οικονομίες τους ξανά εντός τροχιάς. Αντίθετα, όλες οι προσαρμογές πρέπει να επιτευχθούν μέσω της μείωσης των ονομαστικών τιμών, των μισθών και της αξίας του ενεργητικού, η λεγόμενη «εσωτερική υποτίμηση. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθυσμός θα πρέπει να αναλάβει όλο το βάρος μέσω της μείωσης των μισθών, των λιγότερων κοινωνικών επιδομάτων και της μικρότερης ασφάλειας στην εργασία. Ως εκ τούτου, το ρίσκο των κοινωνικών και πολιτικών συνεπειών, μέσα από απεργίες, διαδηλώσεις ή ακόμη ευρύτερης πολιτικής αναταραχής, αυξάνεται σημαντικά.
- Είναι σαφές ότι οι PIIGS θα πρέπει να υποβληθούν σε εκτεταμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να βελτιώσουν τις αγορές εργασίας και παραγωγής, προκειμένου να επανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Εάν αποτύχουν, οι ισχυρότερες χώρες του ευρώ θα πληρώνουν για τις ασθενέστερες, μέσα από μία ξεκάθαρη transfer union. Η εναλλακτική λύση είναι η διάλυση της ευρωζώνης.
- Η Ισπανία, η Ιταλία και η Ιρλανδία, ιδίως, μπορούν ακόμη θεωρητικά να επιτύχουν την εσωτερική υποτίμηση που χρειάζεται για να γίνουν σε λογικό πλαίσιο ανταγωνιστικές έναντι της Γερμανίας. Μέχρι το 2011 η Ισπανία είχε επιτύχει περισσότερο από το 50% της προγραμματισμένης εσωτερικής υποτίμησης, ενώ η Ιρλανδία έχει κατορθώσει να φτάσει αυτό το ποσοστό υψηλότερα του 80% και η Ιταλία πρέπει να μειώσει το εργασιακό κόστος κατά περίπου 10% ακόμη (αν και ακόμη πρέπει να εφαρμόσει τις πολιτικές που χρειάζεται για να γίνει αυτό). Ωστόσο, η Πορτογαλία είναι στο όριο (έχοντας κατορθώσει το 40% της προσαρμογής), καθώς, μαζί με την ελλάδα, δεν είναι ξεκάθαρο εάν θα είναι σε θέση να προχωρήσει στις απαραίτητες μειώσεις του κόστους.
- Η εμπειρία από τις χώρες της Βαλτικής αποδεικνύει ότι η μεγάλης κλίμακας εσωτερική υποτίμηση είναι και οικονομική δυνατή και επιθυμητή, προκειμένου να επιστρέψουν οι οικονομίες σε ανάπτυξη. Ωστόσο, η προσαρμογή των χωρών της Βαλτικής προηγήθηκε της πολύ ραγδαίας ανάπτυξης του ΑΕΠ. Η σημαντική συρρίκνωση των μισθών και του ΑΕΠ έγινε λιγότερο αντιληπτή καθώς ο πληθυσμός είχε ως κανόνα τα προ κρίσης επίπεδα διαβίωσης. Αντίθετα, στην Ελλάδα και στην Ισπανία, οι υψηλοί μισθοί, τα κοινωνικά επιδόματα και οι δημόσιες υπηρεσίες, υπήρξαν το κύριο χαρακτηριστικό της ζωής για δεκαετίες, γεγονός που υποδηλώνει ότι είναι πολύ πιο δύσκολο για τους ψηφοφόρους να δεχθούν οτιδήποτε λιγότερο.
- Για να αποτυπωθεί η πολιτική πρόκληση: Μια συρρίκνωση του ελληνικού πραγματικού ΑΕΠ κατά 17% μέχρι το 2013 (όπως αναμένεται από το ΔΝΤ) τοποθετεί την Ελλάδα πίσω στο 2002, που σημαίνει ότι το ελληνικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα έχει υποχωρήσει από το ποσό των περισσότερων από 16.000 ευρώ στην περίοδο 2007-2008 σε κάτω από 13.000 ευρώ. Αντιστοίχως, μια μείωση κατά 20% της πορτογαλικής οικονομίας θα φέρει τη χώρα πίσω στο επίπεδο του 1995 σε ό,τι αφορά την παραγωγή, μια υποχώρηση 17 ετών, σχεδόν μια ολόκληρη γενιά χαμένη.
- Το ερώτημα είναι εάν οι πληθυσμοί των PIIGS θα είναι πρόθυμοι και σε θέση να αποδεχθούν τέτοιες ραγδαίες προσαρμογές. Δεν υπάρχει τρόπος να δηλώσει κανείς με σιγουριά κάτι τέτοιο, όταν το πολιτικό όριο για περικοπές και λιτότητα θα έχει επιτευχθεί. Ωστόσο, οι διαμαρτυρίες στους δρόμους της Αθήνας και της Λισαβόνας, καθώς και η γενικευμένη δυσαρέσκεια στην Ισπανία, αποδεικνύουν ότι το όριο αυτό ίσως να μην είναι μακριά.
- Στον απόηχο των εντολών των ΕΕ/ΔΝΤ για περικοπές, ίσως το πιο ανησυχητικό που παρατηρείται στις χώρες PIIGS είναι πως η εμπιστοσύνη στην ΕΕ βρίσκεται σε κατακόρυφη πτώση. Στο παρελθόν, η «Ευρώπη» είχε θεωρηθεί ως ένα σταθερό αντίβαρο στις απρόβλεπτες εθνικές πολιτικές, αλλά κατά μέσω όρο, η εμπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση μεταξύ των ψηφοφόρων στις PIIGS έχει υποχωρήσει από το 55% το 2011 στο 25% το 2012.
- Εάν τόσο η ΕΕ όσο και οι εθνικοί πολιτικοί αντιμετωπίζουν τόσο βαθιά δυσπιστία από τους ψηφοφόρους, είναι δύσκολο να δούμε πώς οι πολιτικοί θα έχουν την εντολή να συνεχίσουν να επιδιώκουν την εσωτερική υποτίμηση. Η μεγάλης κλίμακας εσωτερική υποτίμηση είναι οικονομικώς αναγκαία αλλά ίσως αποδειχθεί ότι είναι πολιτικά εκρηκτική, τουλάχιστον στο πλαίσιο του τρέχοντος προβλεπόμενου χρονοδιαγράμματος. Είναι καθοριστικής σημασίας ότι όλες οι άλλες υπάρχουσες νομισματικής ενώσεις βασίζονται επίσης σε μια κοινή δημοσιονομική υποστήριξη, και επομένως, αν και η εσωτερική υποτίμηση είναι αναγκαία, από μόνη της είναι απίθανο να είναι επαρκής για την επίλυση της κρίσης στην ευρωζώνη.
Πηγή:www.capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.