Επτά βήματα για τη σωτηρία του ευρώ

Του Γκούσταβ Χορν*
Η Ευρώπη τρέχει από σύνοδο σε σύνοδο. Κάποιες φορές φαίνεται ότι έρχεται πολύ κοντά η επίλυση της κρίσης - και πολύ σύντομα αποδεικνύεται ότι είναι ακόμη πολύ μακριά. Κανένα από τα μέτρα που έχουν αποφασισθεί -όλα τους συνδεδεμένα με τεράστια πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ρίσκα- δεν κατάφεραν να σταματήσουν την κρίση. Όλο και περισσότερες χώρες αναζητούν καταφύγιο στους μηχανισμούς στήριξης. Εδώ και καιρό η αγωνία δεν έχει πλέον να κάνει μόνο με την Ελλάδα, τώρα πια ο φόβος είναι μήπως καταρρεύσουν οικονομικά η Ισπανία και η Ιταλία. Η κρίση στην Ευρωζώνη έχει περάσει, όχι μόνο ποσοτικά άλλα και ποιοτικά, σε ένα νέο εξαιρετικά επικίνδυνο στάδιο. Τι άλλο πρέπει να συμβεί, για να σταματήσουμε το ταχύτερο δυνατό την κρίση;
Κατ’ αρχάς πρέπει όλοι να παραδεχτούμε ότι η μέχρι τώρα στρατηγική, να αντιμετωπίζεται κάθε χώρα ως ειδική περίπτωση αποτυχίας, έχει αποτύχει παταγωδώς. Η Ευρωζώνη έχει βυθιστεί σε μια συστημική κρίση. Συνεπώς πρέπει να υπάρξει μια συστημική αντίδραση στην κρίση.
Πρωτίστως, θα πρέπει να εξηγήσουν οι κυβερνήσεις στους δικούς τους λαούς, ότι τα αίτια της κρίσης δεν βρίσκονται στις λάθος συμπεριφορές συγκεκριμένων χωρών, αλλά στα λάθη της Ευρωζώνης ως συνόλου. Εάν αυτό γίνει αντιληπτό προκύπτουν επτά βήματα που πρέπει να γίνουν για τη σωτηρία του ευρώ-άμεσα και χωρίς άλλες παρακάμψεις.

Η ΕΚΤ να ανακτήσει την εμπιστοσύνη
Το σημαντικότερο είναι να αποκατασταθεί άμεσα μια στοιχειώδης εμπιστοσύνη στα κρατικά ομόλογα του χώρου του ευρώ. Μόνο τότε θα επιστρέψουν οι επενδυτές στην ευρωπαϊκή αγορά, μόνο τότε θα μπορούν πάλι οι κλυδωνιζόμενες χώρες να πωλούν τα ομόλογά τους.
Αυτή η εμπιστοσύνη μπορεί τώρα πια να αποκατασταθεί μόνο μέσω μια σαφούς ανακοίνωσης της ΕΚΤ -που δεν θα την κοντράρουν οι κυβερνήσεις- ότι θα αρχίσει πάλι να αγοράζει όσα κρατικά ομόλογα απαιτούνται. Έτσι μόνο θα πέσουν οι αποδόσεις, γεγονός που θα διευκολύνει πάρα πολύ τη σταθεροποίηση.

Περισσότερος χρόνος για εξυγίανση
Τα προγράμματα λιτότητας θα πρέπει να επιμηκυνθούν χρονικά. Η αντίληψη ότι οι μαζικές μειώσεις δαπανών και η αύξηση της φορολογίας απλώς θα φρέναραν την οικονομική δυναμική των κλυδωνιζόμενων χωρών αποδείχθηκε λανθασμένη. Σ’ αυτές τις χώρες η ζήτηση κατέρρευσε και απειλείται να καταρρεύσει ακόμη περισσότερο, εάν τα προγράμματα λιτότητας συνεχιστούν με τον ίδιο ρυθμό. Γι’ αυτό θα πρέπει οι στόχοι της δημοσιονομικής εξυγίανσης να μετατεθούν για αργότερα. Εάν γίνει αυτό θα μειωθούν οι επιπτώσεις και ενδεχομένως να εγερθούν προσδοκίες και να σταθεροποιηθεί τόσο η ιδιωτική κατανάλωση όσο και οι ιδιωτικές επενδύσεις.

Επιδότηση της μερικής απασχόλησης
Στις κλυδωνιζόμενες χώρες θα πρέπει να διατεθούν πόροι για τη σταθεροποίηση της αγοράς εργασίας τους, μέσω της επιδότησης της μερικής απασχόλησης. Ο προϋπολογισμός γι' αυτήν την επιδότηση θα πρέπει να είναι περιορισμένος, αλλά και οι πόροι πρέπει να εκταμιευτούν αμέσως μετά τη σχετική αίτηση. Αυτό θα υποχρεώσει τις κλυδωνιζόμενες χώρες να δράσουν το ταχύτερο δυνατό.

Κοινό ταμείο εξυπηρέτησης χρέους
Μεσοπρόθεσμα θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα κοινό ταμείο για την εξυπηρέτηση του χρέους, το οποίο θα «φορτωθεί» τα χρέη όλων των χωρών, από το ποσό εκείνο και πάνω που ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ. Σε αντάλλαγμα θα υποχρεούται κάθε κράτος - μέλος να καταθέτει σ’ αυτό το ταμείο τα έσοδα από έναν εκ των προτέρων καθορισμένο φόρο. Τα έσοδα αυτά θα πρέπει να καθοριστούν με τέτοιον τρόπο, ώστε, να γίνεται εφικτή η εξυπηρέτηση του χρέους για 25 χρόνια υπό την προϋπόθεση ενός κανονικού ρυθμού ανάπτυξης. Εάν ο ρυθμός μειώνεται, τα έσοδα θα είναι αντίστοιχα λιγότερα, οπότε η εξυπηρέτηση να διαρκεί περισσότερο. Εάν ο ρυθμός αυξάνεται, θα επιταχύνεται ανάλογα η εξυπηρέτηση του χρέους.

Σύμφωνο Σταθερότητας αντί του Δημοσιονομικού
Ως μακροπρόθεσμη λύση πρέπει να θεσπιστεί αντί του Δημοσιονομικού Συμφώνου ένα Σύμφωνο Σταθερότητας, το οποίο θα υποχρεώνει τα κράτη - μέλη να προσέχουν τα ελλείμματα στο ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών και αναλόγως να τα διορθώνουν.

Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο ενάντια στις κρίσεις του εμπορικού ισοζυγίου
Για την υποστήριξη των εθνικών πολιτικών θα πρέπει να ιδρυθεί από τα έσοδα ενός πανευρωπαϊκού φόρου στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές και από τις συνδρομές των κρατών - μελών ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, το οποίο θα επεμβαίνει προληπτικά για να αποτρέπει κρίσεις στο ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών. Και οι χώρες με χρόνια πλεονάσματα θα πρέπει να υφίστανται κυρώσεις, παρέχοντας περισσότερους πόρους, ανάλογα με το ΑΕΠ τους σ’ αυτό το ταμείο.

Αυστηρή ρύθμιση των αγορών
Η αυστηρή ρύθμιση των χρηματαγορών και κυρίως των επενδυτικών τραπεζών περιορίζει τους μελλοντικούς κινδύνους που εγκυμονούν οι αγορές. Επιπλέον, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της εξυγίανσης του τραπεζικού συστήματος θα πρέπει να επιβληθεί ένα τέλος στις τράπεζες, το οποίο θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τη μείωση του δημοσίου χρέους.

* Ο Γκούσταβ Χορν είναι ο διευθυντής του ινστιτούτου μακροοικονομίας και οικονομικής έρευνας του Ιδρύματος Χανς Μπέκλερ (των γερμανικών συνδικάτων). Ήταν ο πρώτος Γερμανός οικονομολόγος που ήδη από τον Απρίλιο του 2010 κατηγορούσε το Βερολίνο ότι με τη στάση του οξύνει την κρίση στην Ελλάδα. Το 2009 μαζί με τον συνάδελφό του Πέτερ Μπόφινγκερ είχαν εισηγηθεί τη μη υιοθέτηση του «φρένου χρέους» από τη Γερμανία -και στη συνέχεια από τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης-, καθώς αυτό «απειλεί την οικονομική σταθερότητα και το μέλλον των παιδιών μας»
Μετάφραση: Κ. Μπαλη


http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=698851