Wolfgang Münchau
Καλώς ήρθατε ξανά πίσω στην κρίση! Και αυτήν τη φορά θα είναι χειρότερα τα πράγματα από τη στιγμή που οι αγορές θα ανακαλύψουν ότι η ευρωζώνη παίζει με την αύξηση της ομπρέλας του ταμείου διασώσεων. Ο ισχυρισμός που ακούω είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα περιστροφικής λογικής: δεν χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ομπρέλα γιατί οι πιέσεις των αγορών έχουν μειωθεί.
Όμως, οι πιέσεις των αγορών τελευταία έχουν αυξηθεί. Οι επενδυτές φοβούνται για την Ισπανία. Την Κυριακή, η Angela Merkel ετοιμάστηκε για μία ακόμη διάσημη στροφή 180 μοιρών, αφήνοντας να εννοηθεί ότι είναι έτοιμη να δεχτεί αύξηση στον μηχανισμό διάσωσης.Παρ' όλα αυτά, η αριθμητική είναι ανιαρή και οι περισσότερες δηλώσεις που ακούμε θολώνουν το ζήτημα μέσω διπλομετρήσεων. Οι ΗΠΑ και τα μέλη του Group of 20θέλουν το μέγεθος της συμβολής της ευρωζώνης στη συνολική ομπρέλα να διπλασιαστεί από τα σημερινά 500 δισ. ευρώ στο 1 τρισ. ευρώ. Σε αυτήν την περίπτωση, το ΔΝΤ θα βάλει επιπλέον 500 δισ. δολ. Για να φτάσουμε εκεί η ευρωζώνη θα πρέπει να κάνει δύο πράγματα: Πρώτον, να συγχωνεύσει τα 440 δισ. ευρώ της προσωρινής ομπρέλας, του European Financial Stability Facility με τα κεφάλαια του μόνιμου διαδόχου European Stability Mechanism. Δεύτερον, θα πρέπει να καταστήσει μόνιμο το μερίδιο του EFSF - γιατί το EFSF θα λήξει του χρόνου. Και τα δύο αυτά μέτρα είναι απαραίτητα για να φτάσει το σύνολο κοντά στο 1 τρισ. Όμως, η An. Merkel δεν θα το προσφέρει. Ούτε κατά προσέγγιση.Όπως το αντιλαμβάνομαι, είναι έτοιμη να προσφέρει μόνο μερική συγχώνευση και μόνο για προσωρινή περίοδο. Ειδικότερα, αυτό που προτείνουν οι Γερμανοί είναι να ενωθούν οι υπάρχουσες δεσμεύσεις του EFSF -τα προγράμματα δηλαδή για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία- με τον ESM. Έτσι θα φτάσουμε στα 700 δισ. ευρώ. Τοπρόβλημα είναι ότι δεν γίνεται να προστεθούν απλώς αυτοί οι αριθμοί. Όταν τα παλαιά προγράμματα θα λήξουν, απλώς θα σταματήσουν. Τα όποια πρόσθετα κεφάλαια θα πρέπει να έρθουν από το ESM. Με τον καιρό, η οροφή θα πέσει πάλι στα 500 δισ. ευρώ. Αυτή η συμφωνία θα δώσει το πολύ μια μικρή, πρόσκαιρη αύξηση στην οροφή.
Και πάλι, ο μέγιστος κίνδυνος για τη Γερμανία θα αυξηθεί προσωρινά από τα 211 δισ. ευρώ στα 280 δισ. ευρώ περίπου. Και αυτό είναι ήδη τεράστιο πολιτικό πρόβλημαγια την καγκελάριο, επειδή απαιτεί ψήφο της Bundestag, η οποία έχει συμφωνήσει ότι δεν μπορεί να σπάσει το φράγμα των 211 δισ. ευρώ. Αυτό το μέγεθος έχει συμβολική σημασία στη γερμανική συζήτηση.
Η An. Merkel και άλλοι πολιτικοί έχουν δεσμευθεί πολλές φορές να μην το διαρρήξουν. Δεν μπορώ να φανταστώ πού θα βρει στήριξη για τέτοια αύξηση. Το CSU, η βαυαρική πτέρυγα του κόμματός της, είναι αντίθετο. Μετά τις εκλογές στο Σάαρλαντ, ο συνασπισμός της αντιμετωπίζει ακόμη μεγαλύτερη δοκιμασία στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, όπου θα γίνουν πρόωρες εκλογές τον Μάιο. Να θυμόμαστε ότι οι πρώτες εκλογές εκεί είχαν... μπερδευτεί λόγω του πρώτου ελληνικού προγράμματος.
Μια συνολική συγχώνευση του EFSF και του ESM θα αύξανε τον κίνδυνο για τη Γερμανία προσωρινά στα 400 δισ. ευρώ περίπου. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα μπορούσε το γερμανικό κοινοβούλιο απλώς να αποδεχτεί διπλασιασμό του κινδύνου. Ακόμη κι αυτό, εξάλλου, δεν θα ικανοποιούσε τον υπόλοιπο πλανήτη, καθώς είναι μόνο πρόσκαιρη αύξηση.
Η συνήθης ευρωπαϊκή απάντηση σε αυτήν την αναμέτρηση είναι η χρήση της δημιουργικής λογιστικής. Έχω ακούσει μια πρόταση ότι θα μπορούσε να απλωθεί το αξιοποιήσιμο κεφάλαιο του ESM. Έτσι θα έμενε ο μαγικός αριθμός απείραχτος στα 211 δισ. ευρώ. Όμως, και πάλι, η μέγιστη δυνατότητα διασώσεων δεν θα ξεπέρναγε ποτέ τα 500 δισ. ευρώ.
Το αποτέλεσμα θα έμοιαζε μάλλον με νεροπίστολο παρά με μεγάλο μπαζούκα. Πέρασαν αρκετές εβδομάδες μέχρι να καταλάβουν οι αγορές τη σημασία των πρόσφατων πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων στην Ισπανία. Θα περάσουν αρκετές ακόμη μέχρι να γίνει κατανοητή η στάση της Γερμανίας στο ESM.
Όμως, μόνο αν σκεφτεί κάποιος αυτά τα δύο μαζί γίνεται κατανοητή η πραγματική σημασία.
Το τρέχον ESM είναι αρκετό για να χειριστεί μικρές χώρες, όχι όμως την Ισπανία. Πιστεύω ότι η Μαδρίτη τελικά θα υπαχθεί σε κάποιο πρόγραμμα, ειδικά για να αντιμετωπίσει τη θηλειά του χρέους των ισπανικών τραπεζών. Αλλά ακόμη και μια λίγο διευρυμένη έκδοση του ESM δεν θα είναι αρκετή.
Αυτό που δείχνει η αναμέτρηση είναι ότι πλησιάζουμε στα πολιτικά όρια των πολυμερών προγραμμάτων. Για να υπάρξουν κεφάλαια τέτοιου μεγέθους, θα πρέπει να υπάρχει κοινή και μεγάλη ευθύνη -δηλαδή να είναι όλα τα μέλη της ευρωζώνης από κοινού υπεύθυνα-, όχι μεμονωμένη, μεταξύ των κρατών μελών. Πείτε το ευρωομόλογο, πείτε το όπως θέλετε. Αν δεν θέλετε ούτε αυτό, θα πρέπει να παραδεχτείτε ότι απλώς δεν υπάρχει δίχτυ για την Ισπανία. Όπως είπα, καλώς ήρθατε πάλι στην κρίση!
Όμως, οι πιέσεις των αγορών τελευταία έχουν αυξηθεί. Οι επενδυτές φοβούνται για την Ισπανία. Την Κυριακή, η Angela Merkel ετοιμάστηκε για μία ακόμη διάσημη στροφή 180 μοιρών, αφήνοντας να εννοηθεί ότι είναι έτοιμη να δεχτεί αύξηση στον μηχανισμό διάσωσης.Παρ' όλα αυτά, η αριθμητική είναι ανιαρή και οι περισσότερες δηλώσεις που ακούμε θολώνουν το ζήτημα μέσω διπλομετρήσεων. Οι ΗΠΑ και τα μέλη του Group of 20θέλουν το μέγεθος της συμβολής της ευρωζώνης στη συνολική ομπρέλα να διπλασιαστεί από τα σημερινά 500 δισ. ευρώ στο 1 τρισ. ευρώ. Σε αυτήν την περίπτωση, το ΔΝΤ θα βάλει επιπλέον 500 δισ. δολ. Για να φτάσουμε εκεί η ευρωζώνη θα πρέπει να κάνει δύο πράγματα: Πρώτον, να συγχωνεύσει τα 440 δισ. ευρώ της προσωρινής ομπρέλας, του European Financial Stability Facility με τα κεφάλαια του μόνιμου διαδόχου European Stability Mechanism. Δεύτερον, θα πρέπει να καταστήσει μόνιμο το μερίδιο του EFSF - γιατί το EFSF θα λήξει του χρόνου. Και τα δύο αυτά μέτρα είναι απαραίτητα για να φτάσει το σύνολο κοντά στο 1 τρισ. Όμως, η An. Merkel δεν θα το προσφέρει. Ούτε κατά προσέγγιση.Όπως το αντιλαμβάνομαι, είναι έτοιμη να προσφέρει μόνο μερική συγχώνευση και μόνο για προσωρινή περίοδο. Ειδικότερα, αυτό που προτείνουν οι Γερμανοί είναι να ενωθούν οι υπάρχουσες δεσμεύσεις του EFSF -τα προγράμματα δηλαδή για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία- με τον ESM. Έτσι θα φτάσουμε στα 700 δισ. ευρώ. Τοπρόβλημα είναι ότι δεν γίνεται να προστεθούν απλώς αυτοί οι αριθμοί. Όταν τα παλαιά προγράμματα θα λήξουν, απλώς θα σταματήσουν. Τα όποια πρόσθετα κεφάλαια θα πρέπει να έρθουν από το ESM. Με τον καιρό, η οροφή θα πέσει πάλι στα 500 δισ. ευρώ. Αυτή η συμφωνία θα δώσει το πολύ μια μικρή, πρόσκαιρη αύξηση στην οροφή.
Και πάλι, ο μέγιστος κίνδυνος για τη Γερμανία θα αυξηθεί προσωρινά από τα 211 δισ. ευρώ στα 280 δισ. ευρώ περίπου. Και αυτό είναι ήδη τεράστιο πολιτικό πρόβλημαγια την καγκελάριο, επειδή απαιτεί ψήφο της Bundestag, η οποία έχει συμφωνήσει ότι δεν μπορεί να σπάσει το φράγμα των 211 δισ. ευρώ. Αυτό το μέγεθος έχει συμβολική σημασία στη γερμανική συζήτηση.
Η An. Merkel και άλλοι πολιτικοί έχουν δεσμευθεί πολλές φορές να μην το διαρρήξουν. Δεν μπορώ να φανταστώ πού θα βρει στήριξη για τέτοια αύξηση. Το CSU, η βαυαρική πτέρυγα του κόμματός της, είναι αντίθετο. Μετά τις εκλογές στο Σάαρλαντ, ο συνασπισμός της αντιμετωπίζει ακόμη μεγαλύτερη δοκιμασία στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, όπου θα γίνουν πρόωρες εκλογές τον Μάιο. Να θυμόμαστε ότι οι πρώτες εκλογές εκεί είχαν... μπερδευτεί λόγω του πρώτου ελληνικού προγράμματος.
Μια συνολική συγχώνευση του EFSF και του ESM θα αύξανε τον κίνδυνο για τη Γερμανία προσωρινά στα 400 δισ. ευρώ περίπου. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα μπορούσε το γερμανικό κοινοβούλιο απλώς να αποδεχτεί διπλασιασμό του κινδύνου. Ακόμη κι αυτό, εξάλλου, δεν θα ικανοποιούσε τον υπόλοιπο πλανήτη, καθώς είναι μόνο πρόσκαιρη αύξηση.
Η συνήθης ευρωπαϊκή απάντηση σε αυτήν την αναμέτρηση είναι η χρήση της δημιουργικής λογιστικής. Έχω ακούσει μια πρόταση ότι θα μπορούσε να απλωθεί το αξιοποιήσιμο κεφάλαιο του ESM. Έτσι θα έμενε ο μαγικός αριθμός απείραχτος στα 211 δισ. ευρώ. Όμως, και πάλι, η μέγιστη δυνατότητα διασώσεων δεν θα ξεπέρναγε ποτέ τα 500 δισ. ευρώ.
Το αποτέλεσμα θα έμοιαζε μάλλον με νεροπίστολο παρά με μεγάλο μπαζούκα. Πέρασαν αρκετές εβδομάδες μέχρι να καταλάβουν οι αγορές τη σημασία των πρόσφατων πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων στην Ισπανία. Θα περάσουν αρκετές ακόμη μέχρι να γίνει κατανοητή η στάση της Γερμανίας στο ESM.
Όμως, μόνο αν σκεφτεί κάποιος αυτά τα δύο μαζί γίνεται κατανοητή η πραγματική σημασία.
Το τρέχον ESM είναι αρκετό για να χειριστεί μικρές χώρες, όχι όμως την Ισπανία. Πιστεύω ότι η Μαδρίτη τελικά θα υπαχθεί σε κάποιο πρόγραμμα, ειδικά για να αντιμετωπίσει τη θηλειά του χρέους των ισπανικών τραπεζών. Αλλά ακόμη και μια λίγο διευρυμένη έκδοση του ESM δεν θα είναι αρκετή.
Αυτό που δείχνει η αναμέτρηση είναι ότι πλησιάζουμε στα πολιτικά όρια των πολυμερών προγραμμάτων. Για να υπάρξουν κεφάλαια τέτοιου μεγέθους, θα πρέπει να υπάρχει κοινή και μεγάλη ευθύνη -δηλαδή να είναι όλα τα μέλη της ευρωζώνης από κοινού υπεύθυνα-, όχι μεμονωμένη, μεταξύ των κρατών μελών. Πείτε το ευρωομόλογο, πείτε το όπως θέλετε. Αν δεν θέλετε ούτε αυτό, θα πρέπει να παραδεχτείτε ότι απλώς δεν υπάρχει δίχτυ για την Ισπανία. Όπως είπα, καλώς ήρθατε πάλι στην κρίση!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.