Πώς φθάσαμε στο αδιέξοδο

Eυθύνη στο μείγμα οικονομίας και στην ολιγωρία της κυβέρνησης

Του Σταυρου Λυγερου
Η αναβολή των διαπραγματεύσεων του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης με τους ελεγκτές της τρόικας είναι βασικά το αποτέλεσμα του αδιεξόδου στο οποίο οδηγείται το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας. Προφανώς, η απόφαση του Παπανδρέου να προσδώσει στην υπόθεση τον χαρακτήρα ενός διαπραγματευτικού θρίλερ δεν είναι άσχετη με πολιτικές σκοπιμότητες. Αντιμετωπίζοντας τη συνδιάσκεψη του ΠΑΣΟΚ αυτό το Σαββατοκύριακο και την επίσκεψή του στη ΔΕΘ το επόμενο, ο πρωθυπουργός είχε ανάγκη για επίδειξη διαπραγματευτικής πυγμής.
Αυτή η πτυχή, ωστόσο, είναι δευτερεύουσα. Η πρωτεύουσα είναι ότι αντί η ελληνική οικονομία να βελτιώνεται, βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στον φαύλο κύκλο της ύφεσης. Αυτό δημιουργεί μεγάλες αποκλίσεις από τους δημοσιονομικούς στόχους, αλλά και συρρικνώνει το βιοτικό επίπεδο των μικρομεσαίων νοικοκυριών.
Η τρόικα αποδίδει την αποτυχία στην ολιγωρία της κυβέρνησης Παπανδρέου. Αυτή, όμως, είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή είναι ότι τεράστια ευθύνη για το διαφαινόμενο αδιέξοδο φέρει και η συνταγή της βίαιης εσωτερικής υποτίμησης.
Η ελληνική κρίση δεν είναι μία τυπική κρίση χρέους. Στην πραγματικότητα, καταρρέει ένα μοντέλο ανάπτυξης, βασικά στοιχεία του οποίου είναι η κλεπτοκρατία, η σπατάλη, ο ανορθολογισμός και η αυθαιρεσία. Αυτό σημαίνει ότι δεν αρκεί μία πολιτική λιτότητας με γραμμικές περικοπές δαπανών και αντίστοιχες γραμμικές αυξήσεις των φόρων. Η πολιτική αυτή, άλλωστε, εφαρμόζεται και αποτυγχάνει.
Η μόνη λύση είναι η θεμελίωση ενός νέου υγιούς και παραγωγικού μοντέλου. Για να καταστεί αυτό δυνατό, χρειάζεται μία επανεξέταση από μηδενική βάση της σκοπιμότητας όλων των δαπανών, δημιουργία νέων θεσμών για να συλληφθεί η φοροδιαφυγή, ριζικές διαρθρωτικές αλλαγές για το σπάσιμο αντιπαραγωγικών αγκυλώσεων και χρήση νέων πολιτικών εργαλείων για την αξιοποίηση των πολλών λιμναζουσών αναπτυξιακών δυνατοτήτων της χώ Η τρόικα, όμως, δεν δίνει τον αναγκαίο χρόνο στην κυβέρνηση και απαιτεί τη λήψη πρόσθετων μέτρων. Τα νέα μέτρα, όμως, το μόνο που καταφέρνουν είναι να αφυδατώνουν μία ήδη στεγνωμένη αγορά. Η τρόικα έχει τις εμμονές της, αλλά ίσως να επεδείκνυε μεγαλύτερη κατανόηση και ελαστικότητα ως προς τις προθεσμίες εάν δεν υπήρχε κρίση εμπιστοσύνης στις σχέσεις της με την κυβέρνηση.
Η ολιγωρία, οι παλινωδίες και η ασυνέπεια κυβερνητικών παραγόντων όλο το προηγούμενο διάστημα έχουν παγιώσει την εντύπωση ότι για να κάνει κάτι η κυβέρνηση πρέπει να της βάλεις το μαχαίρι στον λαιμό. Εξ ου και η καταβολή της κάθε δόσης έχει μετατραπεί σε μία επανάληψη ενός κακοπαιγμένου θρίλερ. Από την άλλη πλευρά και η Ευρωζώνη αποδεικνύεται ανίκανη να υιοθετήσει μία αποτελεσματική στρατηγική αντιμετώπισης της κρίσης. Υπό την επήρεια εκδηλώσεων οικονομικού εθνικισμού χωρών-μελών, αλλά και ιδεοληψιών του «ιερατείου» της, παλινδρομεί και παραπαίει.
Μ' αυτά και μ' εκείνα, όμως, το πρόβλημα τείνει να εκφυλισθεί σε καρκίνωμα, που απειλεί και την Ελλάδα και την Ευρωζώνη. Ο ορατός διά γυμνού οφθαλμού πια κίνδυνος οικονομικής κατάρρευσης επηρεάζει καταλυτικά και το πολιτικό σκηνικό. Αποδυναμώνει δραματικά τις προϋποθέσεις για μία συντεταγμένη πορεία εξόδου από την κρίση. Και χωρίς πρόσθετα μέτρα, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις θα δοκιμασθούν επώδυνα. Ο πολλαπλασιασμός των οικονομικών και κατ' επέκταση των κοινωνικών ερειπίων διαμορφώνει μία εύφλεκτη ατμόσφαιρα.
Ακόμα κι αν δεν επιβεβαιωθούν τα πολλά πια σημάδια ότι επίκειται έντονη κοινωνική αναταραχή, παραμονεύει ο κίνδυνος να εκδηλωθεί ένα ρεύμα φορολογικής ανυπακοής. Και μόνον η διάχυτη αίσθηση ότι η χώρα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση αποσταθεροποιεί τους μηχανισμούς κοινωνικής πειθαρχίας. Σ' αυτές τις συνθήκες, είναι αμφίβολο εάν τους επόμενους μήνες η κυβέρνηση θα μπορεί να κυβερνήσει. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν αποκλείεται καθόλου το ενδεχόμενο ανεξέλεγκτων εξελίξεων, που μπορούν να προκαλέσουν αρνητικά τετελεσμένα.


http://www.kathimerini.gr/