Μεταναστευτική πολιτική: Αφέλεια, άγνοια ή κάτι άλλο...

Αν η "κακή" Ευρώπη παραβλέπει τα δικά μας προβλήματα τότε εμείς γιατί συνυπογράφουμε συμφωνίες οι οποίες στην καλύτερη περίπτωση δεν εξυπηρετούν σε τίποτε τα συμφέροντά μας;

Αλέξανδρος Ζαβός*

Μας αγνοεί η Ευρώπη ή εμείς δεν την βοηθάμε να αντιληφθεί το πρόβλημα;
Είναι τυχαίο ότι οι θέσεις και οι αποφάσεις που λαμβάνουν τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραγνωρίζουν τα δικά μας αιτήματα; Αλλά τότε γιατί δεν αντιδρούμε και συνυπογράφουμε τις όποιες συμφωνίες, πολλές φορές αντίθετες με τα συμφέροντά μας;


Έχουμε στόχο στη μεταναστευτική μας πολιτικής; Ποιος έχει την ευθύνη και τον πρώτο λόγο από την Κυβέρνηση για τη χάραξη και υλοποίησή της;
Τα παραπάνω ερωτηματικά μας γεννήθηκαν όταν προσπαθήσαμε να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις για το μεταναστευτικό θέμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τις προσεγγίσεις σε κεντρικό επίπεδο καθώς και τις συμφωνίες που προωθούνται, αλλά και όταν επιχειρήσαμε να εντάξουμε τις ελληνικές θέσεις και αντιδράσεις στο υπό διαμόρφωση Ευρωπαϊκό πολιτικό περιβάλλον.


Αλλά ας εξετάσουμε τα θέματα λίγο πιο διεξοδικά.
Τα πρόσφατα γεγονότα στη Λιβύη και τις άλλες Αφρικανικές χώρες ώθησαν ένα κύμα προσφύγων προς την Ευρώπη, κυρίως μέσω Ιταλίας, που ανησύχησε ιδιαίτερα τα σύνολό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δημιουργήθηκε πρόβλημα στα σύνορα Ιταλίας – Γαλλίας όταν οι μετανάστες επιχείρησαν με την ανοχή της Ιταλικής Κυβέρνησης να περάσουν στη Γαλλία. Αμέσως αντέδρασαν οι κυβερνήσεις των Ευρωπαϊκών Χωρών και συνεκλήθη έκτακτό συμβούλιο των υπουργών εσωτερικών για την επείγουσα αντιμετώπιση του προβλήματος.


Η αρμόδια επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης θορυβήθηκε ιδιαίτερα και εξέδωσε ανακοίνωση στη οποία έγραφε ότι "απαιτείται η συνεργασία και συμμετοχή όλων των Ευρωπαϊκών κρατών στην άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος τις συνέπειες του οποίου δεν μπορεί να υφίσταται μια μόνο χώρα". Ο συνολικός αριθμός των προσφύγων για τους οποίους προκλήθηκε αυτή η αναστάτωση ήταν 25.000 άτομα.


Δημιουργείται λοιπόν εύλογα το ερώτημα. Όταν στην Ελλάδα κάθε χρόνο, τα τελευταία πέντε χρόνια, εισέρχονται μη νόμιμα περισσότερα από 100.000 άτομα εκ των οποίων πενήντα έως πενήντα πέντε χιλιάδες (50.000 – 55.000) διέρχονται από τα σύνορα με την Τουρκία (επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, αλλά και της Ευρωπαϊκής δύναμης Frondex) πώς είναι δυνατόν να μην ευαισθητοποιείται η Ευρώπη; Όταν πάνω από πενήντα χιλιάδες απ’ αυτούς παραμένουν παράνομα στην Ελλάδα προσπαθώντας να βρουν

Όταν στην Ελλάδα κάθε χρόνο, τα τελευταία πέντε χρόνια, εισέρχονται μη νόμιμα περισσότερα από 100.000 άτομα εκ των οποίων πενήντα έως πενήντα πέντε χιλιάδες (50.000 – 55.000) διέρχονται από τα σύνορα με την Τουρκία (επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, αλλά και της Ευρωπαϊκής δύναμης Frondex) πώς είναι δυνατόν να μην ευαισθητοποιείται η Ευρώπη;

τρόπο να φύγουν για την υπόλοιπη Ευρώπη, πώς είναι δυνατόν να μην θορυβείται η Ευρωπαία Επίτροπος; Διότι καμία έκτακτη σύγκλιση του συμβουλίου Υπουργών δεν έγινε ειδικά για την αντιμετώπιση του προβλήματος στην Ελλάδα, και καμία ανακοίνωση αρμόδιου επιτρόπου δεν γράφτηκε με την προτροπή "απαιτείται η συμμετοχή των άλλων Ευρωπαϊκών κρατών στο μοίρασμα του βάρους που υφίσταται η χώρα μας".
Μας αγνοεί λοιπόν η Ευρώπη όταν αντιδρά κατ’ αυτόν τον τρόπο ή εμείς δεν ήμαστε ικανοί να τους δώσουμε να αντιληφθούν ποια είναι ή κατάσταση και ποίοι οι κίνδυνοι τόσο για μας όσο και για τους ίδιους;
Αν όμως η "κακή" Ευρώπη παραβλέπει τα δικά μας προβλήματα τότε εμείς γιατί συνυπογράφουμε συμφωνίες οι οποίες στην καλύτερη περίπτωση δεν εξυπηρετούν σε τίποτε τα συμφέροντά μας;
Είναι γνωστό ότι σημαντικό ρόλο στον περιορισμό της παράνομης εισόδου μεταναστών στη χώρα μας, μπορεί να παίξει μια συμφωνία ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Τουρκία για επαναπροώθηση όσων εισέρχονται δια της Τουρκίας παράνομα στην Ευρώπη.

Επί πολλά χρόνια πιέζουμε την Ευρώπη να αναλάβει μια τέτοια πρωτοβουλία, στόχος που τελικά επετεύχθη. Πριν μερικούς μήνες η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε συμφωνία επαναπροώθησης με την Τουρκία. Μόνο που και αυτή η συμφωνία αγνόησε την Ελλάδα. Διότι η Τουρκία για τα επόμενα τέσσερα χρόνια δέχεται να παίρνει πίσω μόνο όσους είναι Τούρκοι υπήκοοι. Προφανώς αυτοί που έρχονται από την Τουρκία στην χώρα μας σχεδόν στο σύνολό τους δεν είναι Τούρκοι υπήκοοι. Ίσως είναι Τούρκοι υπήκοοι αυτοί που πηγαίνουν στην Γερμανία, Ολλανδία και αλλού όπου ήδη υπάρχουν Τούρκοι μετανάστες. Τελικά εμάς σε τίποτε δεν μας εξυπηρετεί η συγκεκριμένη συμφωνία, πέρασε όμως με τη σύμφωνη γνώμη και της Ελλάδος. Γιατί δεν αντιδράσαμε και γιατί την συνυπογράψαμε;

Μήπως τελικά έχουμε κάποιον άλλο, νέο στόχο στη μεταναστευτική μας πολιτική; Πρόσφατα ακούμε από τους αρμόδιους υπουργούς αλλά και εκπροσώπους της Κυβέρνησης ότι βασική επιδίωξή μας είναι «η Αναθεώρηση ή και ακύρωση της Συνθήκης "Δουβλίνο ΙΙ"». Αυτό φαίνεται κατά την Κυβέρνηση να είναι το κλειδί ώστε να αντιμετωπιστεί στο μέγιστο βαθμό η παράνομη μετανάστευση στη χώρα μας. Την άποψη αυτή φαίνεται να συμμερίζονται τόσο η αξιωματική αντιπολίτευση όσο και η υπόλοιπη αντιπολίτευση, όπως προκύπτει από δηλώσεις αρμοδίων βουλευτών τους, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και σε διεθνή φόρα.

Μπορεί όμως η αναθεώρηση της συνθήκης του "Δουβλίνο ΙΙ" να αποτελέσει μια κάποια λύση του προβλήματος; Αν διαβάσουμε προσεκτικά το περιεχόμενο της θα δούμε ότι η συνθήκη αυτή δεν αφορά το σύνολο των μεταναστών που μπαίνουν παράνομα σε μια χώρα αλλά μόνον αυτούς που θέλουν να ενταχθούν στο καθεστώς του πρόσφυγα. Για παράδειγμα στη χώρα μας από τις 500.000 έως 600.000 μη νόμιμους μετανάστες που εκτιμάται ότι έχουμε, μόνο οι 50.000 έχουν υποβάλλει αίτηση για να χαρακτηριστούν πρόσφυγες.

Σύμφωνα λοιπόν με τη συνθήκη αυτή όποιος θέλει να ζητήσει άσυλο και να χαρακτηρισθεί πρόσφυγας, έχει δικαίωμα να το ζητήσει μόνο στην πρώτη χώρα εισόδου του στην Ευρώπη. Η χώρα αυτή έχει υποχρέωση να μελετήσει το αίτημά του και ή να του δώσει το δικαίωμα να παραμείνει ως πρόσφυγας, αν το δικαιούται (σύμφωνα με το τη Συνθήκη της Γενεύης του 1951), ή να τον επαναπροώθησει πίσω στην πατρίδα του αν δεν το δικαιούται. Η τεράστια δυσκολία που υπάρχει είναι ότι στο 90% των περιπτώσεων η επαναπροώθηση είναι αδύνατη. Άλλωστε αν ήταν δυνατόν να τους επαναπροωθούμε γιατί δεν το κάνουμε με τους μη νόμιμους που δεν υπέβαλαν αίτηση ασύλου και είναι και πολύ περισσότεροι, πάνω από 500.000;

Αλλά αν πάψει να ισχύει το "Δουβλίνο ΙΙ" τότε όσοι υπέβαλλαν αίτηση ασύλου θα φύγουν για τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες;
Προφανώς όχι διότι έχουν εισέλθει παράνομα στην Ελλάδα και άρα δεν δικαιούμαστε να τους δώσουμε έγγραφα ταξιδιωτικά για να φύγουν προς άλλες χώρες της Ευρώπης. Επίσης καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν θα διακινδύνευε να δώσει το δικαίωμα σε μετανάστη που εισέρχεται σε μια άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποβάλλει αίτηση ασύλου που θα πρέπει να εξεταστεί από αυτήν, πχ να μπαίνει στην Ελλάδα και να κάνει αίτηση ασύλου για τη Γερμανία ή τη Σουηδία. Αυτό σίγουρα θα αποτελούσε έναν πολύ απλό τρόπο για να φεύγει από την Ελλάδα και να ταξιδεύει σε μια άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τότε δεν θα υπήρχε παράνομος μετανάστης που δεν θα υπέβαλλε αίτημα ασύλου.

Άρα ο στόχος που έχουμε βάλει στη μεταναστευτική μας πολιτική, πέραν του ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολο να επιτευχθεί, δεν δίνει και καμία ουσιαστική λύση!!!
Κατόπιν όλων αυτών προκύπτει το εύλογο ερώτημα, τελικά ποιος είναι αυτός που έχει την ευθύνη της διαμόρφωσης, διαχείρισης και συντονισμού της μεταναστευτικής πολιτικής στην Ελλάδας;

Η απορία αυτή νομίζω ότι θα ταλανίζει εκτός από εμάς και τους εμπλεκόμενους Υπουργούς.
Στην προηγούμενη κυβέρνηση ενεπλέκοντο τα Υπουργεία Εργασίας, με την αρμόδια Υφυπουργό να έχει καθοριστικό ρόλο, το Εσωτερικών που και εκεί υπήρχε κάποια αρμόδια Υφυπουργός, η Γραμματεία μεταναστευτικής πολιτικής (σήμερα έχει μετονομαστεί) με περιορισμένες αρμοδιότητες, το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και πολλά άλλα Υπουργεία όπως το Υπουργείο Παιδείας, Υπουργείο Εξωτερικών κτλ.
Με τη νέα σύνθεση της Κυβέρνησης απομακρύνθηκαν οι αρμόδιοι Υφυπουργοί, από δε τις αρμοδιότητες που ανατέθηκαν στους Υπουργούς της νέας Κυβέρνησης, δεν προκύπτει ότι κάποιος άλλος ανέλαβε το συγκεκριμένο έργο, δεν φαίνεται δηλαδή να υπάρχει ο "συντονιστής της ορχήστρας".

Αλήθεια δεν προβληματίζει κανέναν ο τρόπος διαχείρισης ενός τόσο σημαντικού θέματος με απρόβλεπτες επιδράσεις στο αύριο της χώρας μας;
Το μεγάλο ερώτημα είναι η μεταναστευτική πολιτική αντιμετωπίζεται κατ’ αυτόν τον τρόπο από άγνοια, αφέλεια ή κάτι άλλο...;

* Ο Αλέξανδρος Ζαβός είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής (www.imepo.org)


http://www.skai.gr/