«Σκηνοβάτες»: Πολύ κοστούμι για το τίποτα

Της Ιωάννας Μπλάτσου

Λαοφιλείς και διακεκριμένοι ηθοποιοί, ένας έμπειρος σκηνοθέτης, ένα φιλόδοξο σκηνικό εγχείρημα. Τι έγινε, όμως, και ο κόσμος δεν ακολούθησε την Επιδαύρια παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου «Σκηνοβάτες»; Και γιατί αρκετοί θεατές αποχώρησαν κατά τη διάρκεια της δυομισάωρης παράστασης;

Η εύκολη -και προφανής- απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι η οικονομική κρίση, καθώς μια επίσκεψη στην Επίδαυρο κοστίζει για 2 άτομα το φθηνότερο περί τα €90 (βενζίνη, διόδια, 2 εισιτήρια των €25, χωρίς έξοδα για φαγητό και διαμονή). Οπότε, κάποιος γίνεται πλέον πολύ κριτικός ως προς το καλλιτεχνικό προϊόν που του προτείνεται. Κοντολογίς, η κρίση ήρθε να εξορθολογικοποιήσει τη μαξιμαλιστική καλλιτεχνική προσφορά –συχνά στερούμενης ουσιαστικής πρότασης- αλλά και τη μέχρι πρότινος ευκολόπιστη ανταπόκριση του κοινού.

Ο Απόλλωνας που έγινε Α-κώλονας

Το περίφημο «ένστικτο του κοινού», που συχνά εκθειάζουν στις συνεντεύξεις τους οι καλλιτέχνες, εν προκειμένω -και συνεπικουρούμενης της οικονομικής στενότητας- αποδείχθηκε αλάνθαστο. Το κοινό, που δεν έχει ταυτίσει τον Σταμάτη Φασουλή με την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή γραμματεία αλλά με την Ελεύθερη Σκηνή και την αναβίωση της επιθεώρησης, υποψιάστηκε προφανώς το θεωρητικώς ελλιποβαρές της υπόθεσης και το συνακόλουθο αδέξιο σκηνικό αποτέλεσμα. Γιατί όπως και να το κάνουμε, καμία παράσταση δεν έχει διασωθεί από τα έξοχα –ομολογουμένως- κοστούμια της (Ντένη Βαχλιώτη) ή τις αριστοτεχνικές, χειροποίητες περούκες της (Μαρίνα Καμπριγιάννη) ή ακόμα και αυτούς τους ατμοσφαιρικούς φωτισμούς της (Λευτέρης Παυλόπουλος). Μια παράσταση αρχίζει και τελειώνει από τη σύλληψη και την πραγμάτωσή της σε σκηνική πράξη από το σκηνοθέτη της. Κι εδώ ο σκηνοθέτης Σταμάτης Φασουλής τα μπέρδεψε λίγο ή μάλλον ήθελε να ευχαριστήσει τους πάντες. Και το κοινό της Δημουλά και αυτό του Τσιμιτσέλλη (δες παρακάτω, στο «Πριν & Μετά»). Κι εκεί που είχε μια έξοχη ιδέα που διέτρεχε όλο το φάσμα της αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής γραμματείας, έπεσε στην παγίδα ή την ανασφάλεια της ευρείας, «λαϊκής» απήχησης, και τελικά συνέθεσε ένα λαϊκίστικο θέαμα ανάλογης αισθητικής με εκείνης των μιούζικαλ του Δαλιανίδη, μια κακώς εννοούμενη «καινοτομική» πρόταση ανα-παράγοντας τις ευκολίες και την ευτέλεια της κακής επιθεώρησης. Κάπως έτσι, ο θεός Απόλλωνας ονομάζεται Α-κώλονας και παρουσιάζεται με στρινγκ, το μιμόδραμα εκτελείται –κυριολεκτικά- σε ρυθμό ζεϊμπέκικου, ενώ στο τέλος πετάμε κι έναν Χατζιδάκι για το ποιοτικό και συγκινησιακό ξεκάρφωμα. Ο Σταμάτης Φασουλής, ο οποίος εκτός από τη σκηνοθεσία, υπογράφει και τη μετάφραση (!) αλλά και τη δραματουργία, έχει συνθέσει μία άρρυθμη, πλατειάζουσα αλλά κυρίως άστοχη και αστόχαστη παράσταση που δανείζεται αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά κείμενα, τα αναμειγνύει με υπερκειμενικές (βλ. καλλιαρντές) αναφορές στην επικαιρότητα για να δημιουργήσει μια «διακειμενική» παράσταση με προσχηματικές ατάκες της τρέχουσας υποκουλτούρας χωρίς να ενεργοποιεί τις αρετές του κειμένου αλλά τις χρησιμοποιεί ως άλλοθι για να δικαιολογηθούν οι επιθεωρησιακού τύπου προσμείξεις του. Κερασάκι στο τέλος, η παρωδία των διάφορων «σχολών» και προσώπων που έχουν περάσει από την Επίδαυρο: του θεάτρου Τέχνης, του «παλιού» Εθνικού, του Βασίλιεφ, του Λάνχοφ, του Σουζούκι, του Στάιν, του Κακλέα, της Μουτούση, του Τσιάνου, της Μπρούσκου…

Οι ερμηνείες

Κι ενώ η παράσταση τοποθετείται χρονικά στο τέλος του 2^ου μ.Χ. αιώνα, όταν καταρρέει η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, και τρεις θίασοι (ένας από την Αθήνα, ένας από τη Σικελία κι ένας από τη Φρυγία) έρχονται στην Επίδαυρο για να διαγωνιστούν σε δραματικούς αγώνες, στον 21^ο μ.Χ. αιώνα, μέσα από τον συγκεχυμένο νεοελληνικό καμβά της σκηνοθετικής σύλληψης, οι «διαγωνιζόμενοι» ηθοποιοί που ξεχώρισαν είναι η πληθωρική Ελένη Κοκκίδου, η «διονυσιασμένη» Σοφία Φιλιππίδου, το φυσικό ταλέντο του Λαέρτη Μαλκότση, η έκπληξη-Ευαγγελία Μουμούρη, η ανερχόμενη Αγορίτσα Οικονόμου (θυμηθείτε το όνομά της, θα κάνει σπουδαία πράγματα αν της δοθούν ευκαιρίες), η δροσερή Ηρώ Μπέζου. Ο Νίκος Κουρής φέρει το κύρος της σκληρής δουλειάς του όλα αυτά τα χρόνια, αλλά σε αυτή την παράσταση είναι σαν το ψάρι έξω από τα νερά του. Πετυχημένο το ντουέτο-καθρέφτης Μάκη Παπαδημητρίου και Σωκράτη Πατσίκα. Ηταν καιρός αυτοί οι δύο εκρηκτικοί και ανορθόδοξοι ηθοποιοί να μοιραστούν την ίδια σκηνή.

Πριν και μετά την παράσταση

Την προσέλευση του κοινού στο αρχαίο θέατρο του Πολυκλείτου την καταλαβαίνεις από τον αριθμό των αυτοκινήτων και των πούλμαν στο πάρκιν έξω από το αρχαίο μνημείο. Και την Παρασκευή 15 Ιουλίου, στην πρεμιέρα των «Σκηνοβατών», τα αυτοκίνητα κάλυπταν το 1/3 του μεγαλύτερου από τα τρία πάρκιν. Τα δε πούλμαν ελάχιστα, πέντε συνολικά. Ακόμα, όμως, κι αυτή η εμπειρική εκτίμηση για τον περιορισμένο αριθμό θεατών δεν σε προετοίμαζε σε καμία περίπτωση για το σοκ της διαπίστωσης των 2.500 εισιτηρίων και των απογοητευτικά άδειων κερκίδων στην Επιδαύρια πρεμιέρα του πάλαι ποτέ κραταιού Εθνικού Θεάτρου –αρνητικό ρεκόρ στη σύγχρονη ιστορία της κρατικής μας σκηνής. Όμως, και το Σάββατο η κίνηση του κοινού ήταν περιορισμένη καθώς κόπηκαν περί τα 4.000 εισιτήρια (συνολικά 6.500 εισιτήρια το διήμερο). Ενδεικτική της ταυτότητας της παράστασης του Σταμάτη Φασουλή ήταν επίσης και η παρουσία των επισήμων καλεσμένων της κρατικής μας σκηνής: από την Κική Δημουλά και τον Θανάση Νιάρχο (συνεργάτη του Στ. Φασουλή στο «Τρίτο Στεφάνι») ως τον Γιάννη Τσιμιτσέλη μετά της συζύγου του, κι από τον Γιάννη Χουβαρδά, τον Διονύση Φωτόπουλο και τον Λευτέρη Βογιατζή ως τον Κωνσταντίνο Ρήγο, τον Μιχάλη Ρέππα και τον Αλέξανδρο Αντωνόπουλο. Αισθητή η απουσία των πολιτικών στην πρεμιέρα του Εθνικού Θεάτρου, όπως και του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Ελληνικού Φεστιβάλ, Γιώργου Λούκου.

INFO: Οι «Σκηνοβάτες» περιοδεύουν σε όλη την Ελλάδα. Ενδεικτικά: 24/7 Βόλος, 26/7 Λάρισα, 29-30/7 Καβάλα. Για περισσότερες πληροφορίες: www.n-t.gr.

http://www.topontiki.gr/