Πως διαμορφώνονται τα νέα τεκμήρια διαβίωσης κατοικίας

Με την παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 3842/2010 αντικαταστάθηκαν οι διατάξεις του άρθρου 16 του Κ.Φ.Ε. με αποτέλεσμα οι δαπάνες διαβίωσης των φορολογουμένων να προσδιορίζονται με αντικειμενικά κριτήρια και όχι με τεκμαρτό τρόπο. Το εισόδημα πλέον προσδιορίζεται αντικειμενικά με βάση τη συνολική ετήσια δαπάνη του φορολογούμενου, της συζύγου του και των προσώπων που συνοικούν και τον βαρύνουν.

Με τις νέες διατάξεις του άρθρου 16 καθιερώνεται ένα νέο σύστημα προσδιορισμού των δαπανών που απαιτούνται να γίνουν λόγω της κατοχής και χρήσης ορισμένων περιουσιακών στοιχείων (κατοικία, Ι.Χ. αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, πισίνες, κ.λπ.), καθώς και λήψης υπηρεσιών (δαπάνες ιδιωτικών σχολείων, βοηθητικό προσωπικό).

Σκοπός του προσδιορισμού των δαπανών με αντικειμενικό τρόπο είναι η δημιουργία ενός μηχανισμού για τον υπολογισμό του ετήσιου κόστους λειτουργίας και συντήρησης, προκειμένου να εκτιμηθεί ένα ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα.

Για τον ακριβή προσδιορισμό του εισοδήματος με βάση τη χρησιμοποιούμενη κατοικία λαμβάνονται υπόψη:

α) Η κύρια κατοικία

β) Η δευτερεύουσα κατοικία

Ως κύρια κατοικία νοείται:

• Η ιδιοκατοικούμενη κατοικία

• Η μισθωμένη κατοικία

• Η κατοικία που παραχωρήθηκε δωρεάν στο φορολογούμενο.

Α. Δαπάνη κύριας κατοικίας

Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις για τον προσδιορισμό της ετήσιας δαπάνης κύριας κατοικίας γίνεται διάκριση των κύριων χώρων και των βοηθητικών χώρων αυτής.

Η βάση υπολογισμού της "ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης κατοικίας" είναι η επιφάνεια της κατοικίας, η οποία διαιρείται σε πέντε (5) κλιμάκια, ανάλογα με τα τετραγωνικά μέτρα (τ.μ.) της επιφάνειάς της.

Ειδικότερα, με την περίπτωση α΄ της παρ. 1 του άρθρου 16  ορίζεται ότι η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης για κύρια κατοικία υπολογίζεται με βάση την επιφάνειά της ως εξής:

• μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 30 ευρώ ανά τ.μ.

• από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 50 ευρώ ανά τ.μ.

• από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 80 ευρώ ανά τ.μ.

• από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 150 ευρώ ανά τ.μ.

• από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 300 ευρώ ανά τ.μ.

Συνεπώς, ο προσδιορισμός της ετήσιας δαπάνης για την κύρια κατοικία γίνεται κλιμακωτά, ανάλογα με την επιφάνεια των κύριων χώρων.

Όσον αφορά τους βοηθητικούς χώρους, η ετήσια αντικειμενική τους δαπάνη διαβίωσης υπολογίζεται στα τριάντα (30) ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο (τ.μ.) ανεξάρτητα από το μέγεθος της συνολικής τους επιφάνειας.

Η αντικειμενική δαπάνη των βοηθητικών χώρων της κατοικίας προστίθεται στην αντικειμενική δαπάνη που προκύπτει για τους κύριους χώρους της κατοικίας και το άθροισμα τους αποτελεί την ετήσια αντικειμενική δαπάνη της κύριας κατοικίας.

Τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται με ένα ποσοστό ανάλογα με την τιμή ζώνης της περιοχής που βρίσκεται το ακίνητο.

Ειδικότερα, προκειμένου για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης, σύμφωνα με τον αντικειμενικό προσδιορισμό των ακινήτων:

α) Από 2.800 έως 4.999 ευρώ ανά τ.μ., συντελεστής προσαύξησης 40%.

β) Από 5.000 ευρώ και άνω ανά τ.μ., συντελεστής προσαύξησης 70%.

Για ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης κάτω από 2.800 ευρώ ανά τ.μ. δεν προβλέπεται προσαύξηση.

Για τα ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές εκτός αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας ακινήτων θα λαμβάνεται υπόψη η τιμή εκκίνησης.

Το ποσό που προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό της αντικειμενικής δαπάνης της κύριας κατοικίας, όπως διαμορφώνεται παραπάνω, με τον οριζόμενο συντελεστή 40% ή 70%, προσαυξάνει την αντικειμενική δαπάνη των κύριων και βοηθητικών χώρων της κύριας κατοικίας.

Ειδικά αν πρόκειται για μονοκατοικία, τα παραπάνω ποσά των κύριων και βοηθητικών χώρων, όπως έχουν προσαυξηθεί με το συντελεστή 40% ή 70% ανάλογα με την τιμή ζώνης προσαυξάνονται επιπλέον με ποσοστό 20%. Το τελικό ποσό που προκύπτει αντιπροσωπεύει την ετήσια αντικειμενική δαπάνη της μονοκατοικίας.

Β. Δαπάνη δευτερεύουσας κατοικίας

Ο προσδιορισμός της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης της δευτερεύουσας κατοικίας καθορίζεται με την περίπτωση β' της παρ. 1 του άρθρου 16 του Κ.Φ.Ε.. Στον προσδιορισμό αυτό περιλαμβάνονται οι δευτερεύουσες κατοικίες που ιδιοκατοικούνται ή μισθώνονται ή έχουν παραχωρηθεί δωρεάν.

Ο υπολογισμός της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης της δευτερεύουσας κατοικίας ορίζεται στο ένα δεύτερο (1/2) της ετήσιας δαπάνης, όπως αυτή προσδιορίζεται στην περίπτωση της κύριας κατοικίας. Ακολουθείται δηλαδή η ίδια μεθοδολογία, όπως στην περίπτωση της κύριας κατοικίας.

Όπως και στην κύρια κατοικία, λαμβάνονται ως βάση τα τετραγωνικά μέτρα (τ.μ.) τόσο των κύριων χώρων της δευτερεύουσας κατοικίας όσο και οι βοηθητικοί χώροι αυτής. Η δαπάνη που προκύπτει προσαυξάνεται και με το συντελεστή 40% ή 70%, ανάλογα με την τιμή ζώνης.

Γ. Ειδικές περιπτώσεις

• Μίσθωση κατοικίας για ορισμένους μήνες

Αν η κατοικία μισθώνεται ορισμένους μήνες μέσα στο έτος, τα ετήσια ποσά της αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης θα επιμερίζονται με βάση τους μήνες που διαρκεί η μίσθωση. Προκειμένου για δευτερεύουσες εξοχικές κατοικίες δεν ισχύει πλέον ο περιορισμός της ετήσιας δαπάνης διαβίωσης που προκύπτει από αυτές, σε τρεις μήνες το έτος.

• Κενές κατοικίες

Δεν υπολογίζεται ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης στις περιπτώσεις των κενών κατοικιών. Προκειμένου για κατοικίες που παραμένουν κενές για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών, απαιτείται η προσκόμιση φωτοαντίγραφων λογαριασμών της ΔΕΗ ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο (π.χ. λογαριασμοί ύδρευσης, κοινοχρήστων) από το οποίο να αποδεικνύεται ότι το ακίνητο ήταν κενό για όλο το υπόψη διάστημα.

• Μίσθωση δευτερεύουσας κατοικίας για τουριστικούς λόγους από μόνιμους κατοίκους του εξωτερικού

Γίνεται δεκτό ότι δεν υπολογίζεται αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης για δευτερεύουσες κατοικίες που μισθώνουν μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού για τουριστικούς λόγους.

• Συνιδιοκτησία ακινήτου

Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας του ακινήτου, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης θα υπολογίζεται με βάση τη συνολική επιφάνεια της κατοικίας και στη συνέχεια θα γίνεται ο επιμερισμός της, μεταξύ των συνιδιοκτητών, με βάση τα ποσοστά συνιδιοκτησίας τους. Διευκρινίζεται ότι, σε περίπτωση συνιδιοκτησίας μιας κατοικίας π.χ. από δύο συνιδιοκτήτες όπου ο ένας έχει παραχωρήσει το ποσοστό ιδιοκτησίας του στον άλλο προκειμένου ο τελευταίος να χρησιμοποιήσει την κατοικία στο σύνολό της, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης που προκύπτει από τη συνολική επιφάνεια της κατοικίας θα βαρύνει τον ιδιοκτήτη που χρησιμοποιεί την κατοικία αυτή.

• Ετήσια αντικειμενική δαπάνη κατοικίας για συνταξιούχους

Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη της κατοικίας που υπολογίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 16 του Κ.Φ.Ε., εφαρμόζεται μειωμένη κατά ποσοστό 30%, αν πρόκειται για συνταξιούχους, οι οποίοι έχουν υπερβεί το 65ο έτος της ηλικίας τους.

Γ. Ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη

Με τις διατάξεις της περίπτωσης θ' της παρ. 1 του άρθρου 16 διευκρινίστηκε ότι η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη του φορολογουμένου ορίζεται σε τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ προκειμένου για τον άγαμο και σε πέντε χιλιάδες (5.000) ευρώ για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση.

Αυτό σημαίνει ότι ο φορολογούμενος ακόμα και να μην έχει στην κατοχή του περιουσιακά στοιχεία, π.χ. κατοικία, αυτοκίνητο Ι.Χ., σκάφη αναψυχής, πισίνες κ.λπ., στον υπολογισμό της ετήσιας δαπάνης διαβίωσης, θα προστεθεί και ένα εφάπαξ ποσό που χαρακτηρίζεται ως "ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη", δηλαδή ένα πάγιο τέλος διαβίωσης που ορίζεται σε 3.000 ευρώ, προκειμένου για τον άγαμο φορολογούμενο και σε 5.000 ευρώ για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση.

Δ. Παραδείγματα ετήσιας δαπάνης διαβίωσης

Παράδειγμα 1ο

Άγαμος με κατοικία σε διαμέρισμα πολυκατοικίας επιφάνειας 95 τ.μ. με βοηθητικούς χώρους 15 τ.μ. σε περιοχή με Τιμή Ζώνης κάτω των 2.800 ευρώ.

Ετήσια δαπάνη κύριας κατοικίας:	80*30=2.400 ευρώ
Για τα επόμενα 15 τ.μ.:	15*50=750 ευρώ
Ετήσια δαπάνη βοηθητικών χώρων:	15*30=450 ευρώ
Σύνολο:	2.400+750+450=3.600 ευρώ
Προσαύξηση λόγω τιμή ζώνης:	Δεν προβλέπεται

Αντικειμενική δαπάνη κατοικίας:	3.600 ευρώ
Ελάχιστη αντικ. δαπάνη άγαμου:	3.000 ευρώ
Συνολική αντικ. δαπάνη διαβίωσης:	6.600 ευρώ

Παράδειγμα 2ο

Έγγαμος για μονοκατοικία με επιφάνεια κύριων χώρων 120τ.μ., βοηθητικούς χώρους 20 τ.μ. σε περιοχή με τιμή ζώνης 3.500 ευρώ. Επίσης, διατηρεί και δευτερεύουσα κατοικία 60 τ.μ. σε περιοχή με Τιμή Ζώνης κάτω των 2.800 ευρώ

Κύρια κατοικία:

Ετήσια δαπάνη κύριας κατοικίας:	80*30=2.400 ευρώ
Για τα επόμενα 40 τ.μ.:	40*50=2.000 ευρώ
Ετήσια δαπάνη βοηθητικών χώρων:	20*30=600 ευρώ
Σύνολο:	2.400+2.000+600=5.000 ευρώ
Προσαύξηση λόγω τιμή ζώνης:	5.000*1,4=7.000 ευρώ
Προσαύξηση λόγω μονοκατοικίας:	7.000*1,2=8.400 ευρώ
Συνολική δαπάνη διαβίωσης κατοικίας:	8.400 ευρώ

Δευτερεύουσα κατοικία:

Ετήσια δαπάνη δευτερεύουσας κατοικίας:

60*30=1.800*1/2=900 ευρώ

Αντικειμενική δαπάνη κύριας κατοικίας:	8.400 ευρώ
Αντικειμενική δαπάνη δευτερεύουσας κατοικίας:	900 ευρώ
Ελάχιστη αντικ. δαπάνη έγγαμου:	5.000 ευρώ
Συνολική αντικ. δαπάνη διαβίωσης:	14.300 ευρώ

Μυρσίνη Δρίμτζια, Οικονομολόγος, Συνεργάτης της Επιστημονικής Ομάδας της Epsilon Net

in.gr