Ο Νότος απειλεί τη γερμανική ηγεμονία

του Μάκη Ανδρονόπουλου

Οι λόγοι για τους οποίους θα αποτύχει η προσπάθεια της Γερμανίας να μοντάρει την Ευρώπη στα μέτρα της. Το κεκτημένο της ευρωπαϊκής πολιτιστικής «οικολογίας», η Ελλάδα ως λίκνον αντίδρασης και γιατί η ανατροπή θα έρθει από την περιφέρεια.

Δεν είναι οι φόβοι της Γερμανίας απέναντι στην Ιστορία που θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον της Ευρώπης, αλλά οι εμμονές της. Οι Γερμανοί δεν φοβούνται την Ιστορία, διότι δεν την καταλαβαίνουν. Την προκαλούν και πάντα κάνουν τα ίδια λάθη.
Άλλωστε, αυτός που πρώτος υπονόησε το τέλος της Ιστορίας ήταν ο Χέγκελ. Η Γερμανία την επομένη του πολέμου ούτε το μάθημά της είχε μάθει, ούτε τον ναζισμό είχε ξεχάσει. Ήταν απλώς αμήχανη και οργισμένη με την ήττα της και χρειάστηκε τεράστια προσπάθεια των σοφών Αμερικανών και πολύ χρήμα για να συμβιβαστούν οι γερμανικές μάζες, όπως εξαντλητικά εξηγεί στη «Σκοτεινή Ήπειρο» ο Μαζάουερ.
Η άποψη που εκφράζει ο Μαζάουερ στο άρθρο που δημοσίευσε στους Financial Times με αφορμή την οκτάωρη επίσκεψη Σόιμπλε στην Αθήνα είναι συντηρητική και μοιρολατρική. Στο άρθρο με τίτλο «Ο γερμανικός φόβος της Ιστορίας θέτει σε κίνδυνο το μέλλον της Ευρώπης» λέει, πρώτον, ότι δεν υπάρχει κανείς άλλος στην Ευρώπη για να παίξει τον ρόλο του ηγέτη, δεύτερον, ότι οι Γερμανοί φοβούνται την Ιστορία και θέλουν απλώς να επιβάλουν κανόνες στους οποίους να υποταχθούν όλοι και, τρίτον, ότι ο ηγέτης πρέπει να χρηματοδοτεί την ανάπτυξη για να είναι ηγέτης. Και θέτει το ερώτημα αν η Γερμανία είναι σε θέσει να ξεφύγει από το παρελθόν της και να ηγηθεί.
Το ερώτημα όμως για την Ευρώπη δεν είναι αν μπορεί να ηγηθεί η Γερμανία ή κάποιος άλλος, αλλά αν μπορεί η Ευρώπη να προχωρήσει στον εκδημοκρατισμό της και στην ομοσπονδοποίησή της. Η λύση του ενός δεν μπορεί να είναι αποδεκτή ούτε ως μεταβατική φάση.
Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι πρόσκαιρο, είναι μια στιγμή της Ιστορίας. Η Γερμανία φαίνεται να παίζει μόνη της τώρα στην Ευρώπη, αλλά αυτό οφείλεται σε λόγους πολιτικής και οικονομικής συγκυρίας. Το σετ κανόνων του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν είναι ούτε αθώο, ούτε δημοκρατικό. Εδραιώνει την επιβολή και την κατοχύρωση των πλεονεκτημάτων της Γερμανίας και του προβαδίσματός της. Μοντάρει τον ευρωπαϊκό παραγωγικό ιστό στα μέτρα της.
Η Ευρώπη είναι μάλλον ο χώρος με την πιο εντατική και επεξεργασμένη Ιστορία φιλοσοφικά, πολιτικά, κοινωνικά στον πλανήτη. Συνεπώς, αν μπορεί να υπάρξει μια αλλαγή στον ιστορικό ρου της ανθρωπότητας, ένα ιστορικό κλικ που θα οδηγήσει τον πλανήτη σε πιο ανθρώπινη και λιγότερο αιματηρή κατάσταση, αυτή μπορεί να βρίσκεται στην Ευρώπη. Αν και η διεθνής συμπεριφορά της Κίνας, που επίσης είναι φορέας εντατικής ιστορικής εμπειρίας, δείχνει πως η χώρα αντιλαμβάνεται –τουλάχιστον μερικές φορές- πιο βαθιά τις ανάγκες των καιρών. Η Κίνα εμφανίζει μια βαριά σοβαρότητα στις διεθνείς της σχέσεις και μοιάζει να αφουγκράζεται πιο βαθιά τον διεθνή της ρόλο.
Η Γερμανία δεν μπορεί να ηγηθεί της Ευρώπης, γιατί αυτό θα κατέστρεφε την οικολογία του ευρωπαϊκού πολιτισμού, που με τόσο κόπο και αίμα διαμορφώθηκε. Αυτό θα συνέβαινε όχι τόσο επειδή ακόμη ζουν άνθρωποι που γνώρισαν τη γερμανική θηριωδία στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ούτε επειδή στην Ευρώπη των λαών δεν ανέχεται πια κανείς ξένα αφεντικά.
Μια ανεξέλεγκτη ηγεμονία της Γερμανίας, έστω και με όρους κεϊνσιανούς που προτείνει ο Μαζάουερ θα οδηγούσε στη γερμανοποίηση της Ευρώπης. Και εδώ δεν είναι μόνο μια γερμανοποίηση που θα είχε να κάνει με την εδραίωση του γερμανικού κεφαλαίου στις χώρες του νότου και την ασιατοποίησή τους, ούτε με την κάθοδο των Βορείων στις χώρες του ήλιου.
Η γερμανοποίηση έχει ακριβώς να κάνει με το πλαίσιο, με τους κανόνες που το Βερολίνο επιθυμεί να επιβάλει σε όλους. Αυτό δεν είναι μόνο εργαλείο εδραίωσης της ηγεμονίας, ούτε καν ένα πλαίσιο Δημοκρατίας, είναι η γερμανική ιδιαιτερότητα. Κι αυτή έχει δύο εκφάνσεις: Η πρώτη συνίσταται στην ασυγκράτητη βουλιμία προβολής της ισχύος της Γερμανίας, όποτε αυτή συνειδητοποιεί τη δύναμή της. Τώρα, είναι μια μεγάλη γεωοικονομική δύναμη και υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις πως δεν κρατιέται να προβάλει την ισχύ της. Αυτό φαίνεται και από την αγνωμοσύνη έναντι των Αμερικανών.
Η δεύτερη έκφανση της γερμανικής ιδιαιτερότητας έχει να κάνει με την κακή χρήση του ορθολογισμού και την κατάχρησή του. Αυτό ξεκίνησε με τον Καντ, που κάλεσε τον άνθρωπο να πειθαρχήσει στα όρια του λόγου, τα οποία αυτός χάραξε (και στη συνέχεια πήγε να διορθώσει ο Φίχτε), αλλά και τον Χέγκελ, που είδε στις εκδηλώσεις της λογικής τα φαινόμενα της Ιστορίας του απόλυτου πνεύματος και στο κράτος τον ενσαρκωτή της έλλογης ιδέας της καθολικής πραγματικότητας. Κάπως έτσι φτάσαμε στον Χίτλερ, τον μεγαλύτερο απλουστευτή της Ιστορίας, όπως τον είχε αποκαλέσει ο Ουίστον Τσόρτσιλ.
Με τον ίδιο μανιακό τρόπο, η κυβέρνηση Μέρκελ επιχειρεί να εφαρμόσει το... βιβλίο. Της έτυχαν όμως οι Έλληνες, που είναι οι φορείς της πιο εντατικής και πιο αιματηρής ιστορικής εμπειρίας στην Ευρώπη. Η αντοχή που επιδεικνύουν στη λοιδορία και στη (βλακώδη - εδώ ο ρασιοναλισμός υπερβαίνει τα άκρα και γίνεται παράλογος, εσχατολογικός) οικονομική καταπίεση. Όμως, η Ιστορία είναι ανοιχτή και όπως έγραψε ο Μαζάουερ στο καταπληκτικό άρθρο του με τίτλο «Η Ελλάδα, το λίκνον της Δημοκρατίας, κλονίζει τον πλανήτη», «σήμερα, αφότου έσβησε η ευφορία της δεκαετίας του '90 και μια νέα ταπεινοφροσύνη χαρακτηρίζει τους Ευρωπαίους, ο κλήρος πέφτει και πάλι στην Ελλάδα ως χώρας η οποία θα προκαλέσει τους μανδαρίνους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα θέσει το ερώτημα: "Ποιο θα είναι το μέλλον της ηπείρου;"».
Η Ευρώπη του 21ου αιώνα έχει τη δυνατότητα να δώσει στην Ιστορία μια αναβαθμισμένη προοπτική για τον άνθρωπο. Γι' αυτό δεν χρειάζεται τα γερμανικά κεφάλαια, ούτε τη γερμανική ηγεμονία. Η Ευρώπη πρέπει να δημοκρατικοποιήσει σε βάθος τους θεσμούς της, να εγκαταλείψει τον άκρατο νεοφιλελευθερισμό που διογκώνει τις κοινωνικές και εθνικές ανισότητες, να τυπώσει χρήμα και να προχωρήσει στην πολιτική της ομοσπονδοποίηση.
Σε αυτά μπορεί να συμβάλει ο γερμανικός λαός. Αυτά δεν μπορούν να τα κάνουν οι Γερμανοί της Α. Μέρκελ που συσσωρεύουν χρυσό, ούτε η Γαλλία των δύο Α του Ολάντ, ούτε η Βρετανία όπου ο Κάμερον ήθελε να κλείσει το ίντερνετ και να κατεβάσει τον στρατό επειδή κάποιοι νεαροί έκαψαν δύο κτίρια.
Την οραματική Ευρώπη δεν μπορούν να τη φτιάξουν αυτοί, αλλά οι λαοί της, και ιδιαίτερα αυτοί που δεν έχουν απειλητικό μέγεθος και έχουν συσσωρεύσει πόνο και εμπειρία. It takes time, αλλά θα το ζήσουμε... Άλλωστε, μετά την Αναγέννηση και τους ρομαντικούς..., εκκρεμεί μια μεγάλη πολιτιστική επανάσταση στην Ευρώπη.

* Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο του δημοσιογράφου Μάκη Ανδρονόπουλου.

http://www.euro2day.gr/specials/opinions/article/1119588/o-notos-apeilei-th-germanikh-hgemonia.html